లోమశుడు పలికాడు - సముద్రతటాన్ని చేరి మిత్రావరుణుని కుమారుడైన అగస్త్యుడు ఒకచోటికి చేరిన ఋషులు, దేవతలు అందర్నీ ఉద్దేశించి పలికాడు, 'నేను లోక కళ్యాణానికై సముద్రజలాన్ని అంతటినీ త్రాగుతాను. ఇంతలో మీరు చేయాల్సిన పనిని పూర్తిచేయండి.' (1,2)

ఎన్నడూ మర్యాదలు అతిక్రమించని అగస్త్యుడు కోపించి, అందరూ చూస్తుండగనే సముద్రజలాన్ని అంతటినీ త్రాగివేశాడు. (3)

ఇంద్రాదిదేవతలు సముద్రజలపానం చేసిన అగస్త్యుని చూసి ఆశ్చర్యం పొందారు. స్తోత్రలతో ఆయనను పూజించారు. (4)

నీవే మా రక్షకుడవు. లోకాన్ని రాక్షించే శక్తి కలవాడవు. నీ అనుగ్రహంచే అమరులతో కూడిన లోకం నాశనాన్ని పొందరు. (5)

గంధర్వుల వాద్యాలు మ్రోగుతున్నాయి. దివ్యపుష్పవృష్టి పడుతోంది. అగస్త్యుడు దేవతలచే పూజింపబడి మహాసముద్రజలాన్ని శూన్యం చేశాడు. (6)

సముద్రజలం అంతా ఇంకిపోగా దేవతలు ఆనందభరితులు అయ్యారు. భయంలేకుండా దివ్యాయుధాలు గ్రహించి దానవులందర్నీ చంపివేశారు. (7)

సింహగర్జనలు చేస్తూ బుద్ధిమంతులు, మహాబలులు అయిన దేవతలు దైత్యులను చంపుతుండగా దైత్యులు దేవతల వేగానికి తట్టుకోలేకపోయారు. (8)

త్రిదశులచే వధింపబడుతున్న దానవులు భయంకర ధ్వనిచేస్తూ రెండు ఘడియలు పాటు ఘోరయుద్ధాన్ని చేశారు. (9)

మనసుతోనే ఋషులు వారిని పూర్వమే సంహరించారు. తమశక్తిని అంతటిని ఉపయోగించిన దేవతలు తరువాత వారిని చంపారు. (10)

బంగారు మాలలు కలిగి, కుండలాలు, అంగదాలు కలవారు దేవతలు చంపగా ఎఱ్ఱటి కింశుకవృక్షాల వలె ప్రకాశించారు. (11)

చావగా మిగిలిన కొందరు కాలేయులు భూమిని చీల్చుకొని పాతాళంలోకి ప్రవేశించారు. (12)

దానవులందరూ నశించిన పిమ్మట దేవతలు అగస్త్యుని స్తోత్రాలతో కీర్తించి, ఇలా పలికారు. (13)

'మీ దయచే లోకాలకు చాలా సుఖం కలిగింది. మీ తేజస్సుచే భయంకరులైన కాలకేయులు నశించారు. (14)

సముద్రాన్ని తిరిగి జలంతో పూరించండి. మీరు త్రాగిన జలాన్ని తిరిగి విడిచిపెట్టండి.' (15)

మునిశ్రేష్ఠుడై అగస్త్యుడు వారిమాటలు విని ఇంద్రాది దేవతలతో ఇలా అన్నాడు - 'సముద్రజలమంతా నేను జీర్ణం చేసుకొన్నాను. తిరిగి నింపటానికి వేరొక ఉపాయాన్ని ఆలోచించండి' అగస్త్యుని మాటల్ని విని దేవతలు మిక్కిలి ఆశ్చర్యాన్ని, విషాదాన్ని పొందారు. పరస్పరం మాట్లాడుకొని వారంతా అగస్త్యునికి నమస్కరించారు. (16-18)

ప్రజలంతా ఎక్కడి నుంచి వచ్చారో అక్కడికే వెడలిపోయారు. దేవతలు విష్ణువుతో కలిసి బ్రహ్మదేవుని సమీపానికి చేరారు. (19)

సముద్రాన్ని జలంతో నింపటానికి మరల ఆలోచించి దేవతలు విష్ణువుతో కలిసి బ్రహ్మ సమీపానికి చేరి 'అంజలి ఘటించి' సాగరపూరణాన్ని గురించి ప్రార్థించారు. (20)

ఇది శ్రీమహాభారతమున వనపర్వమున లోమశతీర్థయాత్రాపర్వమను ఉపపర్వమున లోమశతీర్థయాత్రలో అగస్త్యోపాఖ్యానము అను నూట ఐదవ అధ్యాయము. (105)

(దాక్షిణాత్య అధికపాఠం 1 శ్లోకంతో కలిపి 21 శ్లోకాలు)