ద్రుపదుడు అన్నాడు - విదురా! నీవు చెప్పినదంతా సత్యం. కౌరవుల ఈ సంబంధంతో నాకు చాలా ఆనందం కల్గింది. (1)

పాండవులు హస్తినకు చేరటం ఉచితమే. కాని నేను వెళ్ళమని చెప్పటం సరైంది కాదు. యుధిష్ఠిరుడు, భీమసేనుడు, అర్జునుడు, నకులసహదేవులు, బలరామకృష్ణులు ఎక్కడకు వెళ్లటం తగినదని భావిస్తారో అక్కడికే వెళ్లాలి. బలరామకృష్ణులు వీరిపట్ల మిక్కిలి ప్రీతికల్గి ఉన్నారు. (2-4)

యుధిష్ఠిరుడు అన్నాడు. - రాజా! మేము అందరం నీ వశంలో ఉన్నాం. ప్రసన్నుడవై ఉచితానుచితాలు నిర్ణయిస్తె అట్లే చేస్తాం. (5)

వైశంపాయనుడు పలికాడు - తరువాత వాసుదేవుడు ఇలా అన్నాడు. "సర్వధర్మాలూ తెలిసిన ద్రుపదుడు అనుకొన్నట్లుగా వెళ్లడమే నాకూ ఇష్టం". (6)

ద్రుపదుడు అపుడు ఇలా అన్నాడు - దాశార్హుడైన కృష్ణుని అభిప్రాయమే నాకూ సమ్మతం. కుంతీపుత్రులు ఇప్పుడు నాకు ఎట్టి బంధువులో శ్రీకృష్ణునకూ వారు అలాంటివారే అనే మాట సత్యం. (7,8)

పురుషోత్తముడు కేశవుడు ఎల్లప్పుడూ పాండవుల హితమ్ ఎంతగా కోరుకుంటాడో అంతగా కుంతీపుత్రుడు ధర్మజుడు కూడ తన తమ హితాన్ని కోరడు. (9)

వైశంపాయనుడు చెప్పాడు - జనమేజయా! తేజస్వి అయిన విదురుడు కుంతిభవనాన్ని చేరాడు. అతడు భూమిని శిరస్సుతో తాకి కుంతి పాదాలకు నమస్కరించాడు. కుంతీదేవి మరిదిని చూచి మిక్కిలి విలపించింది.

కుంతి అన్నది - విదురా! నీ పుత్రులైన పాండవులు ఎలాగో నీ అనుగ్రహంతో లక్కయింటి నుండి బయటపడి తిరిగి వచ్చారు. తాబేలు తన పిల్లల్ని గురించి ఆలోచన చేయడమే వాటిని పెంచటం, పొషించటం అవుతుంది. అవి తెలివితేటలు సంపాదిస్తాయి. అదేవిధంగా పాండవులు నీ ఆలోచనతో పెరిగి మంచివారయ్యారు. నీవే వీరి రక్షకుడవు. కోకిలపుత్రులను కాకి సంరక్షించినట్లు నీ పుత్రుల్ని నేను పెంచాను. ఇప్పటి వరకు ప్రాణాంతకాలైన కష్టాలను అనుభవించాను. ఇకపై కర్తవ్య నిర్ణయం నీవే చెయ్యాలి. నాకెంత మాత్రం తెలియదు.

విదురుడు అన్నాడు - యాదవ వంశనందినీ! నీ పుత్రులు, బలవంతులు. ఇతరులచే నాశం పొందరు, అచిరకాలంలో వారు బంధుమిత్రులతో కలిసి రాజ్యాధికారం పొందుతారు. నీవు దుఃఖించకు.

వైశంపాయనుడు అన్నాడు - రాజా! ద్రుపదుని అంగీకారంతో పాండవులు, ద్రౌపది, కుంతి, శ్రీకృష్ణుడు, విదురుడు సుఖంగా హస్తినకు బయలుదేరారు. (10,11)

ఆ సమయాన ద్రుపదుడు కంఠాన బంగారు ఆభరణాలు, బంగారు అంబారీ పీఠాలు ఉన్న వెయ్యి ఏనుగులను ఇచ్చాడు. వాటి శరీరం నుండి మదధారలు స్రవిస్తున్నాయి. మావటి వాండ్రు వాటిని నడపుతున్నారు. వారు అస్త్రశస్త్రాలలో

ఆరితేరినవారు. నాలుగేసి గుఱ్ఱాలు పూన్చిన వేయి రథాలను ఇచ్చాడు. ఐదువందల ఉత్తమజాతి గుఱ్ఱాలు ఇచ్చాడు. వాటి బంగారు ఆభరణాల కాంతులు అన్నివైపులా ప్రసరించాయి. పదివేల దాసిజనాన్ని ఇచ్చాడు. వెయ్యిమంది సమర్థులైన ధానుష్కులను ఇచ్చాడు. బంగారు పాత్రలు, పాన్పులు, ఆసనాలు ఇచ్చాడు. విడివిడిగా కోటి సంఖ్యలో గోధనం కూడా పంపాడు. ద్రుపదుడు వంద పల్లకీలను, అయిదు వందల బోయీలను తనకుమార్తెకు కానుకగా ఇచ్చాడు. ఈ విధంగా పాంచాలరాజు ద్రౌపదికి సమస్తవస్తువులనూ, ధనాన్నీ, అరణంగా ఇచ్చాడు. ధృష్టద్యుమ్నుడు స్వయంగా ద్రౌపది చేయిపట్టుకొని రథమెక్కించాడు. అప్పుడు అక్కడ వేలకొలది మంగలవాద్యాలు మ్రోగాయి.

ధృతరాష్ట్రుడు పాండవుల రాక విని వారికి ముందుకు పోయి స్వాగతం చెప్పటానికి కౌరవులను పంపించాడు. (12)

భారతా! ధానుష్కుడైన వికర్ణుని, చిత్రసేనుని, ధనుర్విద్యావిశారదుడు ద్రోణుని, గౌతమవంశీయుడు కృపుని పంపాడు. (13)

ఆ వీరులతో కలిసి మహాబలులు, వీరులు అయిన పాండవులు మెల్లమెల్లగా హస్తినలో ప్రవేశించారు. పాండవుల రాక విని పౌరులు నగరాన్ని అన్నివైపుల అలంకరించారు. పూలు చల్లారు. నీళ్ళతో తడిపారు. దివ్యధూపాలు వెలిగించారు.

పుష్పహారాలతో, జెండాలతో, శంఖభేరీనాదాలతో, నానావాద్యాలతో మారుమ్రోగుతూ నగరం కుతూహలంతో దేదీప్యమానంగా ఉంది. పాండవులు పురుషశ్రేష్ఠులు. ప్రజల శోకదుఃఖాలను నివారించేవారు. ప్రియం చేసే పౌరులు పలికిన హృదయంగమాలైన పలుకులు పాండవులు విన్నారు. (14-16)

ధర్మవేత్త యుదిష్ఠిరుడు తిరిగి వచ్చాడు. మనలను తన కన్నబిడ్డల వలె ధర్మంగా పరిరక్షిస్తాడు. (17)

నేడు జనప్రియుడైన పాండుమహారాజు మనకు ప్రియం చేయాలని వనం నుంచి తిరిగి వచ్చాడు అన్నది సత్యం. (18)

కుంతీపుత్రులు పాండవులు నగరప్రవేశం చేస్తే మనకు ఏ శుభం సిద్ధింపదు? (19)

మనం పూర్వం దానం, హోమం, తపస్సు చేసి ఉంటే పాండవులు మన నగరంలో సంవత్సరాల కొద్దీ ఇక్కడే ఉంటారు. (20)

ఇంతలో పాండవులు ధృతరాష్ట్ర, భీష్మ, ద్రోణాదులకు పాదాభివందనం చేశారు. (21)

నగరవాసులందరినీ కుశలమడిగి ధృతరాష్ట్రుని ఆజ్ఞానుసారం పాండవులు తమతమ భవనాల్లోకి ప్రవేశించారు. (22)

దుర్యోధనుని రాణి తోడికోడండ్రతో కలిసి ఎదురేగి రెండవలక్ష్మివలె ఉన్న ద్రౌపదికి స్వాగతం పలికింది. శచీదేవియే అడుగుపెట్టినట్లు తోచింది. కుంతి, ద్రౌపదీ గాంధారికి నమస్కరించారు. గాంధారి ఆశీర్వదించి ద్రౌపదిని కౌగిలించుకుంది. ఈ పాంచాలి నా పుత్రుల మృత్యుదేవతవలె ఉంది అని తలంచి విదురుని తెలివిగా మాట్లాడింది.

గాంధారి అన్నది - విదురా! నీకిష్టమైన రాజకుమారి కుంతిని, ద్రౌపదిని శీఘ్రంగా పాండురాజ భవనానికి చేర్చు. సామగ్రి ఆ భవనానికి చేర్పించు. కరణం, ముహూర్తం, నక్షత్రం, తిథి శుభం అయిన కారణంగా భవనంలోకి ప్రవేశపెట్టు. కుంతి తన పుత్రులతో ఆ గృహంలో క్షేమంగా ఉండాలి.

వైశంపాయనుడు అన్నాడు - జనమేజయా! మంచి సూచనను గమనించి విదురుడు వెంటనే వారిని భవనంలో ప్రవేశపెట్టాడు. బాంధవులు పాండవులను సత్కరించారు. పౌరులు, శ్రేష్ఠులు పాండవులను పూజించారు. భీష్ముడు, ద్రోణుడు, కర్ణుడు, కుమారునితో కలిసి బాహ్లీకుడు ధృతరాష్ట్రుని ఆజ్ఞానుసారం పాండవులపై ఆదరసత్కారాలను చూపారు. ఇలా విహరించే పాండవులకు అప్పుడు విదురుడే సర్వకార్యాలకు నాయకుడై ఉన్నాడు. ధృతరాష్ట్రుని ద్వారా ఆజ్ఞను పొందాడు.

కొంతకాలం విశ్రాంతిని పొందిన తరువాత మహాత్ములైన పాండవులను ధృతరాష్ట్రుడు, భీష్ముడు పిలిపించారు. (23)

ధృతరాష్ట్రుడు అన్నాడు. - యుధిష్ఠిరా! నీతో చెప్పే మాటలను నీ సోదరులతో కలిసి శ్రద్ధగా విను. పాండురాజు ఈ రాజ్యాన్ని వృద్ధి చేశాడు, పరిపాలించాడు. నా సోదరుడు పాండురాజు బలవంతుడు. అతడు నా ఆజ్ఞపై అసాధ్యాలను సాధ్యం చేశాడు. నీవును నా ఆజ్ఞను పాలించు. ఆలస్యం చేయకు. నా పుత్రులు గర్వం, అహంకారం కల చెడ్డవాళ్లు. వారు నా ఆజ్ఞలు పాలింపరు. స్వార్థసాధనలో లగ్నమై వారు మీతో యుద్ధం చేయకుండా ఉండాలంటే ఖాండవప్రస్థం మీరు ప్రవేశించాలి. (24)

అక్కడ నివసించే మిమ్మల్ని ఎవరూ బాధింపలేరు. ఇంద్రుడు దేవతలను రక్షించినట్లు అర్జునుడు మిమ్మల్ని రక్షిస్తాడు. అర్ధరాజ్యంగా ఖాండవప్రస్థాన్ని పొంది అక్కడ సోదరులతో నివసించు. (25)

ధృతరాష్ట్రుడు చెప్పాడు - విదురా! నీవు రాజ్యాభిషేకానికి సామాగ్రిని తెప్పించు. ఆలస్యం వద్దు. నేనీరోజున కురుకుల నందనుడైన యుధిష్ఠిరుని అభిషేకిస్తాను. వేదవేత్తలయిన బ్రాహ్మణులను, వ్యాపారులను, బంధువులను, పౌరులను విశేషంగా రప్పించు. పుణ్యాహవాచనం చేయించి బ్రాహ్మణులకు భూరిదక్షిణలు ఇమ్ము. గోవులు, గ్రామాలు దానం చెయ్యి. ముత్యాల హారాలు, కోటి సూత్రం, ఉదరబంధమ్ తెప్పించు, బ్రాహ్మణుల స్వారీకి వీలైన వెయ్యి ఎనిమిది ఏనుగులను సిద్ధం చెయ్యి, పురోహితులు, ఏనుగులు పోయి గంగాజలం తేవాలి. యుదిష్ఠిరుని సర్వాభరణాలతో అలంకరించాలి. అంబారీ ఏనుగు, సువర్ణాభరణాలు, శ్వేతచ్ఛత్రం, చామరాలతో సిద్ధం చెయ్యాలి. బ్రాహ్మణులు, రాజులు జయశబ్దాలు పలకాలి. ప్రసన్నులై ప్రజలు ఆజమీఢ వంశజుడైన యుధిష్ఠిరుని ప్రశంసించాలి. పాండురాజు చేసిన ఉపకారానికి బదులుగా ఈ రాజ్యాభిషేకం చెయ్యాలి. ఇందులో సందేహం లేదు.

వైశంపాయనుడన్నాడు - భీష్ముడు, ద్రోణుడు, కృపుడు, విదురుడు బాగుందని ప్రశంసించారు.

వాసుదేవుడు అన్నాడు - మహారాజా! నీ ఆలోచన ఉత్తమం. కౌరవులకు అభివృద్ధికరం. వెంటనే నీ వచనాలను నేడే ఆచరించు.

వైశంపాయనుడు అన్నాడు - శ్రీకృష్ణుడు ఈ విధంగా చెప్పి పట్టాభిషేకానికి తొందరపెట్టాడు. విదురుడు ధృతరాష్ట్రుడు చెప్పినట్లు కార్యాలన్నీ పూర్తిచేశాడు. అదే సమయంలో కృష్ణద్వైపాయనమహర్షి అక్కడకు చేరాడు. కౌరవులందరూ బంధుసమేతంగా ఆయనను పూజించారు. శ్రీ కృష్ణుని ఆజ్ఞానుసారం వేదపండితుల సహాయంతో యథావిధిగా వ్యాసభగవానుడు పట్టాభిషేకం పూర్తికావించాడు. కృపుడు, ద్రోణుడు, భీష్ముడు, ధౌమ్యుడు, వ్యాసుడు, శ్రీకృష్ణుడు,

బాహ్లీకుడు, సోమదత్తుడు, చతుర్వేద విశారదులైన బ్రాహ్మణులను ముందు ఉంచి విధిపురస్సరంగా భద్రపీఠంపై నిగ్రహంతో ఉన్న ధర్మజుని అభిషేకించారు. రాజా! నీవు సమస్త భూమిని జయించి, నీ అధీనంలో ఉంచి రాజసూయాదియాగాలు గొప్ప దక్షిణలిచ్చి నిర్వహించి, అవభృథస్నానం చేసి బంధుమిత్రులతో సుఖంగా ఉండు అని ఆశీర్వదించారు. అలంకారసహితుడై ధర్మజుడు మూర్ధాభిషిక్తుడై అక్షయదక్షిణలు అందరికీ ఇచ్చాడు. సరిగ్గా అదే సమయాన అందరు జయ జయ ధ్వనులు చేశారు. రాజులందరు యుధిష్ఠిరుని అభినందించారు. ఏనుగును అధిరోహించిన ధర్మజుడు అనుచరులతో అనుసరింపబడి దేవతలనుసరించే ఇంద్రుని వలె ప్రకాశించాడు. శ్వేతచ్ఛత్రంతో వెలిగిపోయాడు. హస్తినాపురానికి ప్రదక్షిణమ్ చేసి నాగరికుల అనుసరణంతో నగరంలోకి ప్రవేశించాడు. బంధుమిత్రులందరు పట్టాభిషిక్తుడైన ధర్మజుని అభినందించారు. గాంధారీదేవి పుత్రులందరు ఈ వైభవాన్ని చూచి దుఃఖించారు. ఇది తెలిసిన ధృతరాష్ట్రుడు శ్రీకృష్ణుని, కౌరవుల సమక్షంలో యుధిష్ఠిరునితో ఇలా అన్నాడు.

ధృతరాష్ట్రుడు చెప్పాడు - నీవు పొందిన పట్టాభిషేకం అజితాత్ములైన పురుషులకు అసాధ్యం. రాజా! నీవు పూర్వుల రాజ్యాన్ని పొంది కృతార్ధుడవు అయ్యావు. నీవు నేడే ఖాండవ ప్రస్థానికి పోయి నివసించు. అది పూర్వం పౌరవుల రాజధానీనగరం. ఖాండవప్రస్థాన్ని బుధపుత్రుని కారణంగా ఋషులు నాశనం చేశారు. నీవు మరల ఖాండవ ప్రస్థాన్ని వృద్ధి చెయ్యాలి. బ్రాహ్మణులు, క్షత్రియులు, వైశ్యులు, శూద్రులు, ఇతరులు నీమీది భక్తితో నిన్ను అనుసరించడానికి సిద్ధంగా ఉన్నారు. ఆ నగరం ధనధాన్య సమృద్ధి కలది. నీ తమ్ములతో వెంటనే బయలుదేరు.

వైశంపాయనుడు అన్నాడు - ధృతరాష్ట్రుని మాటను గౌరవించి పాండవులు అతనికి నమస్కరించి, అర్ధరాజ్యం పొంది, భయంకర, వనమైన ఖాండవప్రస్థానికి మెల్లమెల్లగా చేరారు. (26,27)

పిమ్మట మర్యాదను అతిక్రమింపని పాండవులు కృష్ణుని ముందు ఉంచుకొని ఆ ప్రదేశం చేరి స్వర్గం వలె ప్రకాశించేటట్లు దాన్ని అలంకరించారు. (28)

భగవంతుడైన వాసుదేవుడు ఇంద్రుని మనస్సులో భావించాడు. అది గుర్తించిన ఇంద్రుడు విశ్వకర్మను ఆదేశించాడు.

మహేంద్రుడు అన్నాడు - విశ్వకర్మా! బుద్ధిశాలీ! నీవు పోయి ఖాండవప్రస్థాన నగర నిర్మాణం చెయ్యాలి! అది ఇంద్రప్రస్థం అనుపేర ప్రసిద్ధి చెందాలి.

వైశంపాయనుడు పలికాడు. మహేంద్రుని ఆజ్ఞానుసారం విశ్వకర్మ శ్రీకృష్ణునికి నమస్కరించి 'మీ ఆజ్ఞను పాలిస్తాను'. అనగానే శ్రీకృష్ణుడు ఆ మాటవిని విశ్వకర్మతో చెప్పాడు.

శ్రీకృష్ణుడు అన్నాడు - విశ్వకర్మా! కురురాజైన యుధిష్ఠిరునకు ఇంద్రనగరం వంటి నగరాన్ని నిర్మిమ్చు. అది శ్రీకృష్ణవచనానుసారం రాబోయే కాలంలో ఇంద్రప్రస్థమని పేరు పొందాలి.

పిమ్మట పవిత్రం, మంగళం అయిన ప్రదేశంలో ద్వైపాయనుని ముందుంచుకొని మహారథులైన పాండవులు శాంతికర్మను చేసి నగరనిర్మాణం చేయటానికి కొలిపించారు. (29)

ఆ నగరానికి నలువైపుల సాగరసదృశాలు, అగాధాలు అయిన పరిఖలు తవ్వించాడు. ప్రాకారాలతో ఆ నగరం ఆకాశాన్ని తాకేలా ఉంది. తెల్లని మేఘాలకాంతిని, చంద్రకిరణాల శోభను వ్యాపించేలా చేస్తోంది. నాగనగరం భోగవతిలా నాలుగువైపుల గోడలతో ఆ నగరం ప్రకాశిస్తోంది. (30,31)

ఆ నగరం ద్వారాలు, గరుడుని రెక్కల్లా ఉన్నాయి. గదులు విశాలంగా ఉన్నాయి. మేఘచయం వలె శోభిస్తూ మందరపర్వతంలా ఎత్తైన గోపురద్వారాలతో ఆ నగరం సురక్షితమై ఉంది. (32)

నానావిధలైన అభేద్య, శస్త్రాస్త్రాలతో నాలుగువైపుల నింపబడి సురక్షితంగా ఉంది. నగరం నాలుగువైపుల చేతులతో విసరుటకు వీలైన లోహశక్తులు నిండి ఉన్నాయి. అవి రెండు నాల్కల సర్పాల వలె భయంకరంగా కనపడుతున్నాయి. (33)

అస్త్రశస్త్రాభ్యాసం చేసే యోధులతో ఆ నగరం వ్యాప్తమై ప్రకాశించింది. పదునైన అంకుశాలు, శతఘ్నులు, యంత్రజాలాలతో, యుద్ధసామాగ్రితో ఆ నగరం ప్రకాశిస్తోంది. (34)

లోహ నిర్మిత చక్రాలతో ఆ శ్రేష్ఠనగరం ఎంతో శోభకలిగి ఉంది. చాలా విశాలాలైన వీథులతో నాల్గువైపులకూ వెళ్లటానికి వీలైన మార్గాలు ఉన్నాయి. ఆ నగరం దైవికమయిన ఆపదలకు దూరంగా ఉంది. (35)

అనేక విధాలైన తెల్లనిభవనాలతో ఆ నగరం నిండి కనపడుతోంది. స్వర్గంలా ప్రకాశించే ఆ నగరం పేరు ఇంద్రప్రస్థం. (36)

ఇంద్రప్రస్థనగరాన సుందర, పవిత్ర ప్రదేశాల్లో యుధిష్ఠిరుని నివాసగృహం నిర్మించారు. ఆకాశంలో విద్యుత్ కాంతితో వ్యాప్తమైన మేఘమండలం వలె దేదీప్యమానంగా ఉంది అది. (37)

అనంతధనరాశితొ నిండి యుధిష్ఠిరభవనం కుబేరుని నివాసంలా ఉంది. రాజా! వేదవేత్తల్లో శ్రేష్ఠులయిన బ్రాహ్మణులు ఆ నగరాన నివసించేందుకు వచ్చారు. అన్నిభాషలూ తెలిసిన వారు ఇక్కడ నివసించటానికి ఇష్టపడ్డారు. ధనార్థులై వ్యాపారులు నానాప్రదేశాలనుండి ఆ నగరానికి చేరారు. (38,39)

శిల్పకళ తెలిసినవారు అనేకులు ఆ ఇంద్రప్రస్థంలో నివసించటానికి వచ్చారు. నగరానికి నాలుగువైపుల అందమైన ఉద్యానవనాలు ఉన్నాయి. (40)

తియ్యమామిడి, కదంబం, అశోకం, చంపకం, పున్నాగం, నాగపుష్ప, లకుచం, పనస, మద్ది, తాడి, చీకటి చెట్లు, పొగడ, మొగలి మొదలైన మనోహర పుష్పాల శోభతో, ఫలభారంతో వంగిన పండ్ల చెట్లతో ఆ నగరం మిక్కిలి ప్రకాశిస్తోంది. (41,42)

పెద్ద ఉసిరి, లొద్దుగు, అంకోలం, నేరేడు, పాటలం, కుంజకం అతిముక్తకం, కరవీరం, పారిజాతం -- మొదలైన చెట్లతో, ఎల్లప్పుడూ పుష్పఫలాలు గల చెట్లతో, పక్షుల కిలకిల ధ్వనులతో ఆ ఉద్యానశోభ వెలుగుతోంది. (43,44)

మదించిన మయూరాల కేకారవాలతో, ఎల్లప్పుడు మదించిన కోకిలలతో, అద్దాల వంటి స్వచ్ఛగృహాలతో, క్రీడాలతాగృహాలతో ఆ ఉద్యానం నిర్మితమై ఉంది. (45)

మనోహరాలైన చిత్రశాలలు, విహారార్థం కృత్రిమపర్వతాలు అన్నిచోట్ల ఉన్నాయి. మంచినీటితో నిండిన దిగుడు బావులు కనపడ్డాయి. తామరలు,కలువల గంధం కలిగి, హంసలు, కారండవాలు, చక్రవాకాలతో ప్రకాశించే సరస్సులు అన్నివైపుల వ్యాపించాయి. (46,47)

వనవ్యాప్తమైన వివిధ సుందర పుష్కరిణులు అక్కడ విస్తరించి ఉన్నాయి. సుందర, విశాలమైన పెద్ద పెద్ద చెరువులు వ్యాపించాయి. (48)

ఆ నగరం నాలుగువర్ణాల జనాలతో నిండి ఉంది. మాన్యులైన వారు ఉన్నారు. ఉపభోగార్హమైన సామగ్రి కలిగి ఉంది. శ్రేష్ఠపురుషులు, అసంఖ్యాకులైన స్త్రీ, పురుషులు ఉన్నారు. మదించిన ఏనుగులు, గోవులు, ఒంటెలు, ఎద్దులు, గాడిదలు, మేకలు, మొదలైన పశుసంపద సమృద్ధంగా ఉంది. విశ్వకర్మనిర్మితమైన ఆ నగరం మహాత్ములకు, సత్పురుషులకు నిలయమై భాసిస్తోంది. ఇంద్రనగర తుల్యంగా ఉంది. విశ్వకర్మ నిర్మితం అయిన ఆ నగరంలో పౌరవవంశీయుడై, మంగళసత్కారాలు పొందిన యుధిష్ఠిరుడు వేదవేత్తలైన బ్రాహ్మణులు, సోదరులతో కలిసి శ్రీకృష్ణుడు, ధౌమ్యుడు, వేదవ్యాసుడు మొదలైన వారి అంగీకారంతో ముప్పదిరెండు ద్వారాలు గలిగి వర్ధమాన మనుపేర ప్రసిద్ధి పొందిన నగరద్వారం నుంచి లోనికి ప్రవేశించాడు. అదే సమయాన శంఖ, దుందుభినాదాలు ఒక్కసారిగా మార్మ్ర్గాయి. బ్రాహ్మణుల

జయ జయ శబ్దాలు వ్యాపించాయి. వంది, మాగధ, సూతులు, మునులు స్తోత్రాలు చేశారు. పట్టాభిషిక్తుడైన యుధిష్ఠిరుడు ఏనుగును అధిరోహించాడు. రాజమార్గాన్ని దాటి, పవిత్రం చేసిన శ్రేష్ఠభవనాన్ని యుధిష్ఠిరుడు ప్రవేశించాడు. సమ్మానితుడైన యుధిష్ఠిరుడు పూజ్యుని శ్రీకృష్ణుని, విప్రులను యథాక్రమంగా సత్కరించాడు. ఆ నగరం నరనారీజనంతో గోవులతో ప్రకాశిస్తోంది. సస్యసమృద్ధిని పొంది ఉంది.

మహారాజా! పవిత్రహృదయం గల మనుష్యప్రవేశంతో ఆ నగరం పాండవుల ప్రసన్నత కారణంగా నిరంతరం అభివృద్ధిని చెందసాగింది. (49)

భీష్మునిచే, రాజైన ధృతరాష్ట్రునిచే ధర్మంగా అర్థరాజ్యం ఇచ్చి పంపబడిన పాండవులు ఖాండవప్రస్థవాసులు అయ్యారు. (50)

ఇంద్రునితో సమానశక్తి గల ఆ పంచపాండవులతో ఆశ్రేష్ఠనగరం నాగులతో భోగవతీనగరం ప్రకాశించినట్లు ప్రకాశిస్తోంది. (51)

ముందుగా యుధిష్ఠిరుడు ఇంద్రప్రస్థనగర నిర్మాత విశ్వకర్మను పూజించి వీడ్కోలు పలికాడు. పిమ్మట కృష్ణద్వైపాయనుని పూజించి వీడ్కోలు పలికాడు. రాజా! ఈ మహోత్సవానికి కారణభూతుడైన, శ్రీకృష్ణుడు తిరిగివెళ్లటానికి సిద్ధపడగా యుధిష్ఠిరుడు ఈ విధంగా అన్నాడు.

యుధిష్ఠిరుడు పలికాడు- పుణ్యాత్మా! యదునందనా! నీదయవల్ల నేను రాజ్యాన్ని పొందాను. నీ అనుగ్రహంతో దుర్గమం, నిర్జనం అయిన ఈ ప్రదేశం ధనధాన్యసమృద్ధిని పొందింది. మీ కరుణ కారణంగా మేము సింహాసనం అధిరోహించాం. మాధవా! నీవే మాకు చివరికి దిక్కు, నీవే మాకు తల్లివి, తండ్రివి. మేము పాండుమహారాజును ఎఱుగం. మాచే చేయవలసిన పనులన్నీ నీవే చేయించు. పాండవుల ఇష్టానుసారం కార్యనిర్వహణానికి అనుజ్ఞ ఇమ్ము.

భగవానుడు శ్రీకృష్ణుడు ఇలా అన్నాడు - మహాభాగా! నీ సామర్థ్యం చేత నీ రాజ్యాన్ని స్వధర్మానుసారం పొందావు. తండ్రి, తాతల రాజ్యం నీకెందుకు రాదు? దురాచారులైన దార్త రాష్ట్రులు పాండవులను ఏమీ చేయలేరు. ధర్మభారం వహిస్తూ స్వేచ్ఛగా రాజ్యపాలన చెయ్యి. కురురాజా! బ్రాహ్మణులను సేవించు, శీఘ్రంగా నేడు నారదమహర్షి వస్తాడు. అతని వాక్యాలు శ్రద్ధగా విని రాజ్యపాలనం చెయ్యి.

వైశంపాయనుడు అన్నాడు - జనమేజయా! ఈ విధంగా పలికి శత్రుపీడకుడైన హరి కుంతికి నమస్కరించి మధురమైన వచనాలతో "నమోస్తు" అని పలికి వెళ్లటానికి అనుమతి కోరాడు.

కుంతి అన్నది - కేశవా! లాక్షాగృహంలో పడిన కష్టాలు నా తండ్రి కుంతిభోజునికి కూడా తెలియవు. గోవిందా! నీ సహాయంచే గొప్ప సముద్రం వంటి కష్టాన్ని దాటాను. ప్రభూ! నీవు దీనులకు రక్షకుడవు. విశేషించి దరిద్రులకు గొప్ప రక్షకుడవు. నీ దర్శనంతో మా దుఃఖాలన్నీ శమించాయి. బుద్ధిమంతుడా! పాండవులను నీవెప్పుడూ మరువకు. నీ చింతనతోనే వారు జీవించి ఉంటారు.

వైశంపాయనుడు అన్నాడు - జనమేజయా! ఆవిధంగానే చేస్తాను అని పలికి, మేనత్త కుంతికి నమస్కరించి వాసుదేవుడు సేవకులతో కలసి బయలుదేరాడు.

రాజా! యుధిష్ఠిరుని ఇంద్రప్రస్థంలో చేర్చి, బలరామునితో కలిసి కేశవుడు పాండవుల అనుమతి పొంది, ద్వారకానగరానికి బయలుదేరాడు. (52)

ఇది శ్రీమహాభారతమున ఆదిపర్వమున విదురాగమనరాజ్యలంభపర్వమను

ఉపపర్వమున పురనిర్మాణము అను రెండువందల ఆరవ అధ్యాయము. (206)

(దాక్షిణాత్య అధికపాఠము 99 శ్లోకాలు కలుపుకొని మొత్తం 151 శ్లోకాలు)