వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు.

పాండవులు అరణ్యానికి వెళ్ళారు. ప్రజ్ఞాచక్షువు, అంబికానందనుడూ అయిన ధృతరాష్ట్రుడు మనస్తాపం పొందాడు. ధర్మాత్ముడై, లోతైన బుద్ధిగల విదురునితో సుఖాసీనుడై ఇలా అన్నాడు. (1)

ధృతరాష్ట్రుడిలా అన్నాడు.

విదురా! శుక్రాచార్యుని బుద్ధివలె నీ బుద్ధి నిర్మలమైంది. నివు సుక్ష్మాతి సూక్ష్మమైన ధర్మాన్ని ఎరిగినవాడవు. నీవు అందరిపట్ల సమానదృష్టి కలవాడవు. కౌరవపాండవులిరువురికీ నీవు గౌరవింపదగినవాడవు. అందువల్ల పాండవులకూ నాకూ హితమైన దేదో నీవు చెప్పు. (2)

విదురా! ఇప్పటి ఈ దశలో మన కర్తవ్యమేమిటి? ఏవిధంగా (ఏ పనిచేస్తే) పౌరులు మనలను సేవిస్తారు? పాండవులు సమూలంగా మమ్మల్ని పెకలించకుండా ఉండాలంటే ఏం చేయాలి? యుక్తాయుక్త కార్యవిధానాలు నీవు బాగా తెలిసినవాడవు. అందువల్ల నా కర్తవ్యమేమిటో సరిగా చెప్పు. (3)

విదురుడిలా అన్నాడు - నరేంద్రా! ధర్మార్థకామాలనే త్రివర్గానికి ప్రధానమైనది ధర్మం. రాజ్యాన్ని ధర్మప్రధానమైందిగా చెపుతూంటారు. అందువల్ల రాజా! నీవు ధర్మామార్గంలో ఉండి యథాశక్తిగా నీ కుమారులను, పాండురాజు పుత్రులనూ అందర్నీ రక్షించు. (4)

శకుని ప్రధానంగా గల పాపాత్ముల చేత సభయందు ఆ ధర్మం విడువబడింది. నీకుమారుడు సత్యసంధుడైన కుంతీనందనుని ఆహ్వానించి జూదంలో ఓడించాడు. (5)

కురురాజా! దుష్టులచే రచింపబడిన ఈ నీ కుమారుల దుర్వ్యవహారం యొక్క శాంత్యుపాయ నేనెరుగుదును. దాని చేత నీ కుమారుడు ఈ పాపం నుండి విముక్తుడై లోకంలో మంచివాడుగా ప్రతిష్ఠను పొందుతాడు. (6)

అందువల్ల రాజా! నీవు పాండవులకు ఇచ్చిన రాజ్యసంపదనంతా తిరిగి వారు పొందాలి. రాజు తన సంపదచేత సంతుష్టి చెందాలి. ఇతరుల సంపదలపట్ల లోభం కూడదు. ఇది రాజుకు పరమధర్మం. (7)

ఇలా చేస్తే కీర్తి నశించడు. జ్ఞాతుల మధ్య భేదం కలుగదు. ధర్మం తప్పక నిలుస్తుంది. పాండవులకు సంతుష్టి కలిగించడం, శకునిని తిరస్కరించడం - అనే ఈ పని నీకు అన్నింటికంటె ప్రధానమైన కర్తవ్యం. (8)

రాజా! ఈ విధంగా చేస్తే నీ పుత్రులకు ఈ భాగ్యమైనా మిగులుతుంది. అందువల్ల నీ వీ పని తొందరగా చెయ్యి. లేని పక్షంలో కురువంశ వినాశం జరుగుతుంది. ఇది నిశ్చయం. (9)

కోపించిన భీమసేనుడుకాని, అర్జునుడుకాని శత్రుసేనలో ఎవర్నీ మిగల్చరు. అస్త్రవిద్యానిపుణుడు, లోక సారమయిన గాండివం ధనుస్సుగా గల సవ్యసాచి యోధగా ఉండగా, బాహుబలశాలి, భీమసేనుడు యోధగా ఉండగా పాండవులకు ఈ లోకంలో పొందలేని దేముంటుంది? దుర్యోధనుడు పుట్టినపుడే నేను నీకు హితవు చెప్పాను. (10,11)

'రాజా! కురువంశానికి అహితం చేసే ఈ పుత్రుని విడిచిపెట్టు' అని ఉత్తమమైన హితాన్ని చెప్పాను. కాని నీవు దాన్ని ఆచరించలేదు. రాజా! ఇపుడు చెప్పిన ఈ హితాన్ని కూడ నీవు ఆచరించకపోతే అనంతరం పరితాపం పొందుతావు. (12)

నీ కుమారుడు సంతోషంగా పాండవులతో ఏకరాజ్యం చేయడానికి అంగీకరిస్తే, నీకు మున్ముందు పరితాపం కలుగదు. అందరూ ఆనందంగా ఉంటారు. నీకుమారుడు నీమాటను అంగీకరించకపోతే, కులం యొక్క సుఖం కొరకు నీవు నీ కుమారుని అదుపుచెయ్యి. (13)

రాజా! వంశానికి అహితుడైన దుర్యోధనుని నిగ్రహించి, పాండుపుత్రుడైన ధర్మరాజును రాజ్యాధిపత్యంలో నియోగించు. అజాతశత్రువైన ధర్మారాజు రాగద్వేషాలు లేకుండా ధర్మంగా ఈ భూమిని పాలించుగాక. (14)

రాజా! నీవిలాచేస్తే, భూమండలంలోని రాజులంతా వైశ్యులవలె మన కౌరవులకు బహుమానాలు తెచ్చి ఇస్తారు. దుర్యోధనుడు, శకుని, సూతపుత్రుడు కర్ణుడు ప్రీతితో పాండుపుత్రులను సేవించుదురుగాక. (15)

దుఃశాసనుడు ద్రౌపదిని, భీమసేనుని సభామధ్యంలో క్షమించమని కోరాలి. నీవు యుధిష్ఠిరుని ఊరడించి, గౌరవించి రాజ్యాధిపత్యంలో ప్రతిష్ఠించు. (16)

రాజా! హితాన్ని అడిగిన నీకు నేను మరొకటి ఏం చెప్పగలను? ఈ విధంగా చేసి నీవు కృతకృత్యుడవు కమ్ము. (17)

ధృతరాష్ట్రుడిలా అన్నాడు - విదురా! ఈ సభలో నీవు పాండవులను గురించి, నన్ను గురించి చెప్పిన ఈ మాటలు పాండవులకు హితంగాను, నాకుమారులకు అహితంగాను ఉన్నాయి. అందువల్ల నా మనస్సు వీటినన్నింటిని స్వికరించటం లేదు. (18)

ఇప్పుడు ఈ విషయం నిశ్చయమవుతోంది - నీవు పాండవుల హితాన్ని గోరి చెపుతున్నావు అని, నీకు నాకు హితాన్ని కోరేవాడవు కాదు అని నేను భావిస్తున్నాను. పాండవులకోసమై నా పుత్రుని ఎలా వదలగలను? (19)

సందేహం లేదు. ఆ పాండవులు కూడా నాపుత్రులే. కాని దుర్యోధనుడు నా దేహం వల్ల జన్మించినవాడు. సమత్వాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకొని ఇతరులకొరకు తన దేహాన్ని విడిచిపెట్టుమని ఎవరు చెప్తారు? (20)

విదురా! నీపట్ల నాకు ఎక్కువ గౌరవం ఉంది. కాని నీవు నాకు అంతా కుటిలమైన ఉపదేశం చేస్తున్నావు. నీవు స్వేచ్ఛగా వెళ్ళవచ్చు లేదా ఉండవచ్చు. నీ వల్ల నాకు ప్రయోజనం లేదు. కులట అయిన స్త్రీ ఎంత అనునయించినా యజమానిని విడిచి పెడుతుంది కదా! (21)

వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు - జనమేజయా! ఇంతమాత్రమే పలికి ధృతరాష్ట్రుడు హఠాత్తుగా లేచి అంతఃపురంలోకి వెళ్ళాడు. పిమ్మట విదురుడు ఇక ఈ కురువంశం నిలవదు. అనుకొంటూ పాండవులున్నచోటికి (పరుగెత్తుకు) వెళ్ళాడు. (22)

ఇది శ్రీమహాభారతమున వనపర్వమున అరణ్యపర్వమను ఉపపర్వమున విదుర వాక్య తిరస్కారమను నాల్గవ అధ్యాయము. (4)