వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు.

మహారాజా! వారంతా ఒక్కుమ్మడిగా దుర్యోధనుని దగ్గరకు వచ్చి, గంధర్వరాజు దుర్యోధనునకు చెప్పమన్న మాటలన్నీ చెప్పారు. (1)

భారతా! గంధర్వులు తన సేనను వారించగా ప్రతాపశాలి అయిన దుర్యోధనుడు కోపంతో నిండిపోయి సేనలను ఇలా ఆదేశించాడు. (2)

దేవతలందరితో కలిసి దేవేంద్రుడే వచ్చి ఇక్కడ విహరించినా, వారు కూడా నాకు నచ్చని పనిచేసినట్లే. వెళ్ళండి. ఆ అధర్మశీలురను శిక్షించండి. (3)

దుర్యోధనుని మాటవిని మహాబలులయిన ధార్తరాష్ట్రులు, వెలకొలదిగ ఉన్న సైనికులు అందరూ యుద్ధానికి సన్నద్ధులయ్యారు. (4)

పెద్దపెద్ద సింహనాదాలతో దశదిక్కులనూ నింపుతూ వారు గంధర్వులను మథించి బలపూర్వకంగా ద్వైతవనంలో ప్రవేశించారు. (5)

రాజా! అపుడు మరికొందరు గంధర్వులు కురుసైనికులను మంచి మాటలతోనే వారించారు. వారు వారిస్తున్నా కూడా లెక్కచేయక కౌరవసేనలు ఆ మహావనంలో ప్రవేశించాయి. దుర్యోధనుడు, ఆయన సేనలు మాటలతో ఆగకపోయినందువలన గంధర్వులు ఆ విషయాన్ని చిత్రసేనునికి నివేదించారు. (6, 7 1/2)

చిత్రసేనుడు తీవ్రంగా కోపించి "ఆ దుర్మార్గులను శిక్షించండి" అని కౌరవదండనకు ఆదేశించాడు. (8 1/2)

భారతా! చిత్రసేనుని ఆదేశాన్ని అనుసరించి గంధర్వులు ఆయుధాలు చేతబట్టి ధార్తరాష్ట్రులందరిపై దాడిచేశారు. (9 1/2)

ఆయుధాలు పైకెత్తి మీద పడుతున్న గంధర్వులను చూసి, కౌరవులందరూ దుర్యోధనుడు చూస్తుండగానే అన్నిదిక్కులకూ పరుగెత్తారు. (10 1/2)

వెనుదిరిగి కౌరవులందరూ పరుగెత్తడం చూచి కూడా వీరుడయిన కర్ణుడొక్కడే వెన్నుచూపక నిలిచాడు. (11 1/2)

మీదపడుతున్న గంధర్వుల మహాసైన్యాన్ని తేరిపారజూసి కర్ణుడు బాణాలజడివానతో దానిని నివారించాడు. (12 1/2)

కర్ణుడు హస్తలాఘవంతో క్షురప్రాలను, బాణాలను, భల్లాలను, వత్సదంతాలనే లోహబాణాలను ప్రయోగించి వందలకొలది గంధర్వులను చంపాడు. (13 1/2)

మహారథుడైన కర్ణుడు గంధర్వుల తలలను పడగొడుతూ

క్షణకాలంలో చిత్రసేనుని సేనను ఛిన్నాభిన్నం చేశాడు. (14 1/2)

ధీమంతుడైన కర్ణుడు గంధర్వులను చంపుతుంటే మరల వందలవేల గంధర్వౌలు కర్ణునికెదురు నిలువసాగారు. మహావేగంతో వచ్చిపడుతున్న చిత్రసేనుని సేనలతో క్షణకాలంలో భూమండలం గంధర్వమయమైనది. (15, 16 1/2)

అపుడు దుర్యోధననరపతి, సౌబలుడైన శకుని, దుశ్శాసనుడు, వికర్ణుడు , ధృతరాష్ట్రుని ఇతర కుమారులు గరుడుని వలె భీకరధ్వని చేస్తున్న రథాలనెక్కి ఆ సేనను సంహరించారు. (17,18)

కర్ణుని ముందుంచుకొని మరల గంధర్వుల నెదిరించారు. లెక్కలేనన్ని రథసమూహాల విచిత్రగతితో కర్ణుని రక్షించుకొంటూ గంధర్వులపై బాణాలను కురిపించారు. (19 1/2)

గంధర్వులంతా ఒక్కటై కౌరవులపై పడ్డారు. అపుడు రోమాలు నిక్కపొడుచుకొనేంత భయంకరయుద్ధం జరిగింది. బాణాల తాకిడికి గంధర్వులు డీలా పడిపోయారు. గంధర్వులు బాధపడుతుంటే చూచి కౌరవులు పెడబొబ్బలు పెట్టారు. (20, 21 1/2)

గంధర్వులు భయపడి వెనుకంజవేయటం చూసి చిత్రసేనుడు అసహనంతో తీవ్రంగా కోపించి, కౌరవులను చంపగోరి, ఆసనం నుండి ఎగిరి క్రిందికి ఉరికాడు. (22 1/2)

అపుడు విచిత్రయుద్ధపద్ధతులు తెలిసిన చిత్రసేనుడు మాయాస్త్రాన్ని ప్రయోగించాడు. చిత్రసేనుని మాయతో కౌరవులంతా మూర్ఛిల్లారు. (23)

జనమేజయా! అపుడు దుర్యోధనుని ఒక్కొక్క సైనికుని పదిమంది గంధర్వులు చుట్టుముట్టారు. (24)

రాజా! చిత్రసేనుని ఆ మహాసైన్యం బాధపెడుతుంటే గెలవాలని వచ్చిన ఆ కౌరవసేనలు రణభయంతో పరుగులు పెట్టాయి. (25)

రాజా! కౌరవసేనలు అన్ని దిక్కులకూ పారిపోతుంటే సూర్యసుతుడైన కర్ణుడు మాత్రం కొండలా నిశ్చలంగా నిలిచాడు. (26)

రణంలో తీవ్రంగా గాయపడి కూడా దుర్యోధనుడు, కర్ణుడు, సౌబలుడైన శకుని గంధర్వులతో పోరాడుతూనే ఉన్నారు. (27)

గంధర్వులంతా గుమిగూడి కర్ణుని చంపాలనే వ్యూహంతో వందలుగా, వేలుగా గుంపులుగా విడిపోయి రణభూమిలో కర్ణుని ఎదిరించారు. (28)

ఆ మహాబలులు కర్ణునిచంపగోరి కత్తులతో, పట్టిశాలతో, శూలాలతో, గదలతో కర్ణుని చుట్టుముట్టి మోదసాగారు. (29)

కొందరు రథం కాడిని విరగగొట్టారు. కొందరు ధ్వజాన్ని పడగొట్టారు. కొందరు నొగలు విరుగగొట్టారు. కొందరు గుర్రాలను పడగొట్టారు. ఇతరులు సారథిని పడగొట్టారు. (30)

ఇతరులు గొడుగును, కవచాన్ని, ఇరుసులను విరుగగొట్టారు. వేలకొలదిగ ఉన్న గంధర్వులు రథాన్ని నుగ్గు నుగ్గు చేశారు. (31)

అపుడు కర్ణుడు కత్తిని, డాలునూ పట్టుకొని తనరథం నుండి దూకి, వికర్ణుని రథాన్ని ఎక్కి, ఆత్మరక్షణకై గుఱ్ఱాలను వేగంగా తోలాడు. (32)

ఇది శ్రీమహాభారతమున వనపర్వమున ఘోషయాత్రా పర్వమను ఉపపర్వమున కర్ణపరాభవమను రెండు వందల నలుబదియొకటవ అధ్యాయము. (241)

(దాక్షిణాత్య అధికపాఠం 1/2 శ్లోకంతో కలిపి మొత్తం 31 1/2 శ్లోకాలు.)