కీచకుడిలా అన్నాడు. 'చక్కని ముంగురులు కల సైరంధ్రీ! నీకు స్వాగతం. ఈ రాత్రి చక్కగా గడిచి నాకు సుప్రభాత మయింది. నాకు రాణివై ప్రీతి కలిగించి. (1)

నీకోసం బంగారు హారాలు, శంఖపుగాజులు, వివిధ నగరాల్లో తయారుచేయబడిన శుభ్రమైన పసిడి తాటంకాలు, అందమైన మణిరత్నాభరణాలు, పట్టుచీరలు, మృగచర్మాలు మొదలైనవి తెమ్మని నేను దాసీలను ఆజ్ఞాపిస్తాను. (2 1/2)

నేను నీకోసం ఇంతకుముందే నా దివ్యమైన శయ్యను ఏర్పాటు చేసి ఉంచాను. రా. నాతో కలిసి తీయని మాధ్వీరసాన్ని త్రాగుదువుగాని.' (3)

ద్రౌపది ఇలా సమాధానం చెపుతోంది. దుర్మతీ! నిషాదుడు బ్రాహ్మణస్త్రీని అంటజాలనట్లుగా నీవు నన్ను తాకలేవు. నీవు నన్ను అవమానించి అత్యంత దుర్గతిని పొందకు.

ధర్మమర్యాదను అతిక్రమించి పరస్త్రీని స్పృశించిన మనుష్యులు చాలామంది గుంటల్లో పొర్లే పురుగులుగా పుడతారు. నీవు అట్టి దుర్దశను పొందకు.

రాజపుత్రి సుదేష్ణ నన్ను మదిర తెమ్మని నీవద్దకు పంపింది. "నాకు బాగా దాహం వేస్తోంది. వెంటనే నేను త్రాగడానికి తగిన పానీయాన్ని తీసుకురా" అని కూడా చెప్పింది. (4)

కీచకు డిలా అన్నాడు. 'కళ్యాణీ! రాజపుత్రి సుదేష్ణ అడిగినదాన్ని వేరేదాసీలు తీసుకువెడతారులే' అని చెప్పి సూతపుత్రుడు ద్రౌపది కుడిచేతిని పట్టుకొన్నాడు. (5)

ద్రౌపది ఇలా అన్నది.' ఓరిపాపీ! నేను ఇంతవరకు ఎప్పుడూకూడా మనసులో నైనా కోపంతో నాపతులకు విరుద్ధంగా ప్రవర్తించని దాన నయితే, ఆ సత్యప్రభావానికే నీవు చిక్కి నశించిపోవడం చూస్తాను.' (6)

వైశంపాయనుడు చెపుతున్నాడు. రాజా! విశాలమైన కన్నులు కల ఆ ద్రౌపది ఈ రీతిగా తన్ను నిందించడం చూసి కీచకుడు ఆమెను పట్టుకోబోయాడు. కాని ఆమె వెంటనే అతడిని తోసివేసి వెనక్కి జరిగింది. అంతలోనే కీచకుడు ఆమె పైట కొంగును పట్టుకున్నాడు. (7)

అప్పుడతడు వేగంగా ఆమెను తనవశం చేసుకోవాలని ప్రయత్నించాడు. ఇటు రాజకుమారి ద్రౌపది కూడా మాటిమాటికీ నిట్టూరుస్తూ అతని నుండి విడిపించుకోవడానికి ప్రయత్నించసాగింది. ఆమె ప్రయత్నపూర్వకంగా తన రెండు చేతులతో కీచకుడిని ఒక్కసారిగా వేగంగా తోసివేసింది. దానితో ఆ పాపాత్ముడు మొదలు నరికిన చెట్టులాగా నేలమీద కూలబడ్డాడు. (8)

ఇలా కీచకుడు పట్టుకోగా అతడిని భూమిమీద పడద్రోసి భయంతో వణికిపోతీ ద్రౌపది పరుగెత్తుతూ యుధిష్ఠిరుడు ఉన్న రాజసభను శరణుచొచ్చింది. (9)

కీచకుడు కూడా లేచి; పారిపోతున్న ద్రౌపదిని వెన్నంటి ఆమె జుట్టు పట్టుకొన్నాడు. పైగా అతడు రాజుగారు చూస్తూ ఉండగానే ఆమెను కిందపడేసి తన్నాడు. (10)

భారతా! ఇంతలోనే సూర్యభగవానుడు ద్రౌపది రక్షణకోసం నియమించిన రాక్షసుడు కీచకుని పట్టుకొని తుఫాను వేగంతో దూరంగా విసిరివేశాడు. (11)

రాఖ్షసుడు బలంగా తోసివేయడంవలన కీచకుని శరీరం అంతా గిర్రున తిరిగిపోయింది. అతడు మొదలు నరికిన చెట్టులా నిశ్చేష్టుడై భూమిమీద పడిపోయాడు. (12)

(సభలో మహాత్ముడైన రాజు, వృద్ధబ్రాహ్మణులు, క్షత్రియులు అందరూ చూస్తూనే ఉన్నారు. కీచకుడు తన్నడం చేత దెబ్బ తగిలిన ద్రౌపది ముఖంనుండి రక్తం స్రవిస్తోంది. ఆమెను అట్టి అవస్థలో చూసిన సభాసదులందరూ అన్నివైపులనుండి హాహాకారాలు చేశారు. వారు "సూతపుత్రా! కీచకా! నీవు చేసిన ఈపని మంచిది కాదు. ఈమె బాంధవులు లేని నిస్సహాయ రాలైన అబల, ఈమె నెందుకు బాధిస్తున్నావు?' అని అడిగారు.)

ఆ సమయంలో భీమసేనుడు, యుధిష్ఠిరుడు కూడా రాజసభలో కూర్చుని ఉన్నారు. వారు ద్రౌపదికి కీచకుడు చేసిన అవమానాన్ని తమ కళ్లారా చూశారు. దానిని వారు సహించలేకపోయారు. (13)

మహాత్ముడైన భీముడు పాపాత్ముడైన కీచకుని చంపాలనుకొని కోపంతో ఆ సమయంలో పళ్లు పటపట కొరికాడు. (14)

అతని కంటి రెప్పలు పైకిలేచి తీక్ష్ణమయ్యాయి. కన్నులలో పొగనీడలు వ్యాపించినట్లయింది. నుదుటి మీద చెమట పట్టింది. కనుబొమలు ముడిపడు భయంకరంగా కనిపించసాగాడు. (15)

శత్రువీరులను చంపగల భీముడు చేతితో నుదుటి మీది చెమటను తుడుచుకొన్నాడు. వెంటనే ప్రచండమైన కోపంతో క్రుద్ధుడై ఒక్కసారిగా లేవబోయాడు. (16)

అప్పుడు రహస్యం వెల్లడి అయిపోతుందనే భయంతో ధర్మరాజు తన బొటన వేలితో భీముని బొటనవ్రేలిని నొక్కిపెట్టి భీముని కోపాన్ని అడ్డుకున్నాడు. (17)

భీమసేనుడు మదించిన ఏనుగులా ఒకచెట్టువైపు చూడడం గమనించి యుధిష్ఠిరుడు అతనిని వారిస్తూ ఇలా అన్నాడు. (18)

వల్లవుడా! ఏమి నీవు వంటకట్టెలకోసం చెట్టువైపు చూస్తున్నావా? వంటకోసం ఎండుకట్టెలు కావాలనుకొంటే బయటకు వెళ్లి తెచ్చుకో. (19)

ఏ పచ్చని చెట్టుయొక్క చల్లని నీడలో ఆశ్రయం పొందుతున్నామో దాని ఒక్క ఆకుకయినా నష్టం కలిగించకూడదు. అది అంతకు ముందు చేసిన ఉపకారాలను ఎల్లప్పుడూ స్మరించుకుంటూ దానిని రక్షించాలి.

అన్నగారి సంకేతాన్ని తెలుసుకొన్న భీముడు ఊరకుండిపోయాడు. భీముని కోపాన్నీ, ధర్మరాజు యొక్క శాంతిపూర్వకమైన చేష్టనూ చూసి ద్రౌపదికి అంతులేని కోపం వచ్చింది. కీచకుడు వెన్నంటి తరమడంచేత ఆమె కన్నులు కోపంతో ఎరుపెక్కాయి. ఆమె అవమానంతో మాటిమాటికీ ఏడవసాగింది.

ఆ ద్రౌపది రాజసభాద్వారం దగ్గరకు వచ్చి దీనహృదయులై ఉన్న భర్తలవైపు చూస్తూ మత్స్యరాజుతో ఇలా అంది. (20)

అప్పుడు ద్రౌపది ప్రతిజ్ఞారూపమైన ధర్మానికి కట్టుబడిన కారణంగా తన ఆకారాన్ని మరుగు పరచుకొంటూ కన్నులతో దహించి వేస్తుందా అన్నట్టుగా భయంకలిగిస్తూ చూసింది. (21)

ద్రౌపది అంటోంది. సహజంగానే రాజ్యంలోని ప్రజలను రక్షించాలనుకొని, ఎల్లప్పుడూ సత్యధర్మ మార్గాలలో నడుచుకునే రాజులకు, ప్రజలయందు, తన కన్న సంతానమునందు ఎలాంటి తేడా లేదనుకునే తేజస్వులయిన రాజులకు ఆశ్రితజనులను రక్షించడం తప్పనిసరిగా చేయవలసిన పని.

ప్రియజనులపట్ల, ద్వేషింపదగిన వారిపట్ల సమభావం కలిగిన రాజులు, వివాదాలు చెలరేగినపుడు ధర్మాసనం మీద కూర్చుని సమభావంతో ప్రతివివాదాన్ని విచారించే వారు ఇహపర లోకాలు రెంటిలోను జయం పొందుతారు.

రాజా! మీరు ధర్మాసనం మీద కూర్చున్నారు. నిరపరాధిని, అబలను అయిన నన్ను రక్షించండి. మహారాజా! నేను ఏ అపరాధమూ చేయనప్పటికీ కీచకుడు మీరు చూస్తూండగానే నన్ను బానిసను తన్నినట్లు తన్నాడు.

మత్స్యరాజా! తండ్రి తన కన్నపుత్రులను రక్షించునట్లుగా మీరు మీ ప్రజలను సంరక్షించండి. మోహగతుడై అధర్మకార్యం చేసే ఆ దురాత్ముని శత్రువులు శీఘ్రమే తమ వశం చేసుకొంటారు.

మీరు మత్స్యవంశంలో పుట్టారు. మత్స్య రాజులకు సత్యమే గొప్ప ఆశ్రయంగా ఉంది. మీరు కూడా అట్టి ధర్మపరాయణమైన వంశంలో ధర్మాత్ముని గానే పుట్టారు.

కాబట్టి రాజా! నిన్ను నేను శరణుకోరి ఆక్రందిస్తున్నాను. రాజేంద్రా! ఈ నాడు పాపాత్ముడైన కీచకుని బారినుండి నన్ను రక్షించు.

పురుషాధముడైన కీచకుడు ఇక్కడ నేను అసహాయురాలిని అని తెలిసి తన్నాడు. ఆ నీచుడు ధర్మాన్ని చూడటం లేదు.

రాజులు చేయకూడని పనులు చేయకపోవడం వలననూ, చేయవలసిన పనులను నిరంతరం చేస్తూ ఉండడం వలననూ, ప్రజలపట్ల చక్కని నడత కలిగి ఉన్నపుడు వారు స్వర్గాన్ని పొందగలరు.

రాజా! రాజులు కర్తవ్యం ఏదో అకర్తవ్యం ఏదో తేడాను గుర్తెరిగికూడా స్వేచ్ఛాచారులై ప్రజలపట్ల పాపాచారులై ప్రవర్తిస్తే వారు అధోముఖులై నరకానికే పోతారు.

రాజులు తమ కర్తవ్యాన్ని సరిగా నిర్వర్తించడం వలన పొందే పుణ్యాన్ని యజ్ఞంచేతగాని, దానంచేతగాని, గురుసేవచేతగాని పొందలేరు.

పూర్వకాలంలో సృష్టిరచన చేసే సమయంలో బ్రహ్మ కర్మలు చేయడంలోను, చేయకపోవడంలోను కలిగే పుణ్యపాపాలప్రాప్తి గురించి ఇలా చెప్పాడు. మానవులారా! మీరంతా ఈ భూలోకంలో ద్వంద్వ రూపంలో ప్రాప్తించే ధర్మాధర్మాల విషయంలో బాగా ఆలోచించి పనులు చేయాలి. ఎందు కంటే మంచిదైనా చెడ్డదైనా ఏ నీతిని అనుసరించి పని చేస్తారో అటువంటి కర్మ ఫలితమే లభిస్తుంది.

మంగళకరమైన పనులు చేసేవాడు శుభాన్ని, పాపపుపనులు చేసేవాడు దుఃఖాన్నీ అనుభవిస్తాడు. వీటి సాంగత్యాన్ని పొందినవారు(కర్మానుసారంగా) స్వర్గ నరకాలు పొందుతారు.

మనుష్యుడు మోహవశుడై సత్కర్మగాని, దుష్కర్మ గాని చేస్తే మరణం తరువాత కూడా మనసులోనే పశ్చాత్తాపం చెందుతీ ఉంటాడు.

ఈ విధంగా మంచిమాటలు చెప్పి బ్రహ్మ ఇంద్రుడికి వీడ్కోలు చెప్పాడు. ఇంద్రుడు కూడా బ్రహ్మ అనుమతిని తీసుకొని దేవలోకానికి వచ్చి దేవ సామ్రాజ్యాన్ని పరిపాలించసాగాడు.

రాజేంద్రా! దేవాదిదేవుడు పరమేష్ఠి అయిన బ్రహ్మ ఇచ్చిన ఉపదేశాన్ని అనుసరించి నీవుకూడా కర్తవ్యమేదో, అకర్తవ్యమేదో నిర్ణయించుకోవడంలో దృఢంగా వ్యవహరించు.

వైశంపాయనుడన్నాడు - రాజా! పాంచాల రాజకుమారి ద్రౌపది ఈ రీతిగా విలపిస్తున్నప్పటికీ కూడా మత్స్యరాజు విరాటుడు బలగర్వితుడైన కీచకుని శాసించడానికి సమర్థుడు కాలేదు.

విరాటరాజు శాంతిపూర్వకంగానే బుజ్జగించి నచ్చచెప్పి సూతుణ్ణి అలా చేయవద్దని వారించాడు. కీచకుడు పెద్ద అపరాధమే చేసినా మత్స్యరాజు ఆ అపరాధానికి తగిన దండన విధించలేదు. ఇది చూసి దేవకన్యను పోలిన సౌందర్యం కలిగి, వ్యవహారధర్మం తెలిసి, పతివ్రత అయిన ద్రౌపది ఉత్తమమైన ధర్మాన్ని స్మరించుకోంటూ రాజైన విరాటునీ, సమతసభాదులను చూస్తూ దుఃఖిత హృదయయై ఇలాఅంది.

'నా భర్తలతో వైరాన్ని పూనినవాడు ఐదుదేశాలు దాటి ఆరవదేశంలో నివసిస్తూ ఉన్నా భయంతో నిద్రపోలేడు. అటువంటివారికి భార్యనై మానవతినైన నన్ను అసహాయురాలిని అబలను ఈనాడు ఒక సూతపుత్రుడు కాలితో తన్నాడు. (22)

ఎప్పుడూ ఇవ్వడమేగాని పుచ్చుకోవడం ఎరుగని వారై, బ్రాహ్మణులయందు భక్తి కలిగి సత్య వాదులైన వారి భార్యవై మానవతినైన నన్ను ఒక సూతపుత్రుడు కాలితో తన్నాడు. (23)

ఎవరి ధనుష్టంకారం దేవదుందుభుల ధ్వనివలె నిరంతరం వినపడుతూ ఉంటుందో వారి భార్యను మానవతిని అయిన నన్ను ఒక సూతపుత్రుడు కాలితో తన్నాడు. (24)

తేజస్సంపన్నులు, జితేంద్రియులు, బలవంతులు, అత్యంతమానధనులు అయిన వారి భార్యను, మానవతిని నన్ను ఒక సూతపుత్రుడు కాలితో తన్నాడు. (25)

నాభర్తలు ఈ లోకాన్నంతటినీ సంహరించగలరు. కాని వారు ధర్మానికి కట్టుబడినవారు. వారి భార్యను మానవతిని అయిన నన్ను సూతపుత్రుడు కాలితో తన్నాడు. (26)

శరణు కోరి వచ్చిన వారికి శరణు ఇచ్చేవారు, మహారథులు, తమరూపాలు మరుగుపరుచుకొని ఇపుడు ఈ లోకంలో ఎక్కడ సంచరిస్తున్నారో? (27)

మిక్కిలి తేజస్వులు, బలవంతులు అయిన వారు పతివ్రత అయిన తమ ప్రియపత్నిని ఒక సూతపుత్రుడు తన్నుతూ ఉంటే ఆ అవమానాన్ని పిరికివారివలె నపుంసకులవలె ఎలా సహించ గలుగుతున్నారు? (28)

ఈనాడు వారి క్రోధం, పరాక్రమం, తేజస్సు ఎక్కడకు పోయాయి? ఒక దురాత్ముడు తన్నుతూండగా తమ భార్యను రక్షించలేకపోతున్నారు. (29)

నిరపరాధిని అబలను అయిన నన్ను తన ఎదుటనే తన్నుతూ ఉంటే చూసి సహించి ఊరకున్న ఈ విరాటమహారాజుకూడా ధర్మదూషకుడే. ఇతని వంటి వారు ఉండగా నేను ఈ అవమానానికి బదులు తీర్చుకోవడానికి ఏం చేయగలను? (30)

ఇతడు రాజు అయి ఉండికూడా కీచకుని పట్ల రాజోచితమైన కొద్దిపాటి న్యాయం కూడా చేయలేక పోయాడు. మత్స్యరాజా! నీ ఈ బందిపోటుధర్మం ఈ రాజసభకు శోభనివ్వదు. నీ సమక్షమందే ఈ కీచకుడు నన్ను హింసించడం తగినదేనా? ఇక్కడ కూర్చున్న సభాసదులు కూడా కీచకుని యొక్క ఈ అత్యాచారాన్ని చూశారుగదా. (31,32)

కీచకునికి ధర్మజ్ఞానం లేదు. ఈ రాజుకూడా ఏ రకంగానూ ధర్మజ్ఞుడు కాడు. అధర్మపరుడైన ఈ రాజు దగ్గర ఉన్న సభాసదులు కూడా ధర్మాన్ని ఎరుగరు.' (33)

వైశంపాయను డన్నాడు. రాజా! ఉత్తమమైన వర్ణం కల ద్రౌపది అపుడు నీరునిండిన కళ్లతో ఇటువంటి మాటలతో మత్స్యరాజును తీవ్రంగా నిందించింది. (34)

అప్పుడు విరాటుడన్నాడు. 'సైరంధ్రీ! మా పరోక్షంలో మీ ఇరువురిమధ్య ఎలాంటి తగవు ఉందో అది నేనెరుగను. వాస్తవవిషయ మేదో తెలియకుండా న్యాయం చేయడంలో నేనేం నేర్పు చూపగలను?' (35)

వైశంపాయను డన్నాడు. పిమ్మట సభాసదులందరూ విషయం తెలుసుకొని ద్రౌపదిని మిక్కిలి ప్రశంసించారు. కీచకుని నిందిస్తూ ఆమెకు అనేక సాధువాదాలు తెలిపారు. (36)

సభాసదులు ఇలా అన్నారు. సర్వాంగసుందరి, విశాల మయిన నేత్రాలుగల యీ సాధ్వి ఎవరి ధర్మపత్నియో వానికి జీవితంలో గొప్ప లాభం కలుగుతుంది. అతనికి ఏప్రకారంగానూ శోకం కలగదు. (37)

ఈమె శరీరం శోభాకరంగా పుష్టిగా ఉంది. ముఖం పద్మాన్ని జయిస్తోంది. మందగమనం హంసనడకను జయిస్తోంది. చిరునవ్వు కుందపుష్పాల శోభను తిరస్కరిస్తోంది. ఇటువంటి స్త్రీ పాదప్రహారానికి తగినదికాదు.

ఈమె ముప్పదిరెండు పళ్లు చిగుళ్లతో దృఢంగా ఉండి తెల్లగా మెరుస్తున్నాయి. వెంట్రుకలు నిగనిగ లాడుతూ మృదువుగా ఉన్నాయి. ఇట్టి ఈమె తన్నులు తినదగినది కాదు.

ఈమె అరచేతులలో పద్మం, చక్రం, ధ్వజం, శంఖం, మందిరం, మొసలిచిహ్నం ఉన్నాయి. అట్టి శుభచిహ్నాలున్న ఈమె తన్నులు తినడం ఎంతమాత్రం ఉచితం కాదు.

శరీరంలో నాలుగు సుడులు, అన్నీ కుడికి తిరిగినవే ఉన్నాయి. శరీరమంతా సమానంగా, శుభలక్షణాలతో కూడి నిగనిగలాడుతోంది. ఈమె తన్నులు తినడానికి యోగ్యమైనది కాదు.

ఈమె చేతులలోగాని, కాళ్లతో కాని, దంతాలలో గాని, ఎట్టి దోషాలూ లేవు. తామరరేకుల వంటి కన్నులు గల ఈమె కాలితాపులకు ఎట్లు అర్హురా లవుతుంది?

సమస్త శుభలక్షణాలూ కల ఈమె ముఖం నిండుచంద్రునివలె ఉంది. సుందరి, రూపసి, చక్కని మోము కలిగిన ఈమె కాలితో తన్ని తిరస్కరింపదగినది కాదు.

మనుష్యజాతిలో అయితే ఇటువంటి సాధ్వి, సుందరి అయిన స్త్రీ ఉండడం సులభం కాదు. ఈమె శరీరం సమస్తం నిర్దుష్టంగా ఉంది. మేము ఈమెను మానవ కాంతగా కాదు, దేవీరూపంగా భావిస్తున్నాం. (38)

వైశంపాయనుడు చెప్తున్నాడు. రాజా! ఈ విధంగా ద్రౌపదిని చూసి సభాసదులందరూ ప్రశంసిస్తూంటే కీచకుని పై కలిగిన కోపంతో యుధిష్ఠిరుని నుదుటి మీద చెమటలు పట్టాయి. (39)

అనంతరం ద్రౌపది దీర్ఘంగా నిట్టూర్చి తల దించుకుని అక్కడే నిలబడిపోయింది. యుధిష్ఠిరుడు ఏదో చెప్పడానికి సిద్ధపడడం చూసి ఆమె మౌనంగా ఉండిపోయింది.

అప్పుడు కురువంశజుడయిన ధర్మరాజు తమకు ప్రియమైన రాణి ద్రౌపదితో ఇలా అన్నాడు. 'సైరంధ్రీ! ఇప్పుడిక నీవు ఇక్కడ నిలువకు. రాణి సుదేష్ణ భవనానికి వెళ్లిపో. (40)

భర్తలను అనుసరించే వీరపత్నులు అన్ని కష్టాలను మౌనంగా భరిస్తారు. పతిసేవాపూర్వకమైన కష్టాలను భరించే ఆ సాధ్వీమణులు పతులను మించి విజయం సాధించగలుగుతారు. (41)

సూర్యవర్చస్వులైన నీ పతులు గంధర్వులు కోపం చూపడానికి తగిన సమయం కాదనుకొంటున్నారని నేను అనుకొంటున్నాను. కాబట్టే నీదగ్గరకు వారు పరుగెత్తుకొని రావడంలేదు. (42)

చక్కని ముంగురులు కల సైరంధ్రీ! మోక్ష ధర్మానికి సంబంధించిన మాటలు విను. ధర్మ శాస్త్రాన్ని అనుసరించి కులస్త్రీల ధర్మం ఇలా ఉంటుంది.

స్త్రీలకు ఏ యజ్ఞమూ లేదు. శ్రాద్ధమూ లేదు. ఉపవాసవిధానమూ లేదు. తమ భర్తలకు సేవ చేయడం వలననే వారికి స్వర్గప్రాప్తి కలుగుతుంది.

కుమారిగా ఉన్నపుడు తండ్రి, యౌవనంలో భర్త, వార్ధక్యంలో పుత్రుడు స్త్రీలను రక్షిస్తూ ఉంటారు. స్త్రీ ఎప్పుడూ స్వతంత్రంగా ఉండతగదు.

పతివ్రతలయిన స్త్రీలు అనేకరకాలయిన కష్టాలు సహిస్తూ శత్రువులచేత అవమానింపబడినా కూడా పతులపై ఎప్పుడూ క్రోధం చూపకూడదు.

ఈరీతిగా అనన్యభావంతో పతిశుశ్రూష చేసిన స్త్రీలు పుణ్యలోకాలు పొందుతారు. సైరంధ్రీ! నీ పతులు కనుక కోపిస్తే వృత్రాసురుని చంపిన ఆ ఇంద్రుడుకూడా యుద్ధంలో వారిని ఎదుర్కోలేడు.

విశాలలోచనా! ఒకవేళ నీకు వారితో ఏమయినా ఒప్పందం ఉందేమో అది గుర్తుకు తెచ్చుకో. క్షమాశీలీ! క్షమ అన్నిటికంటె ఉత్తమమయిన ధర్మం.

క్షమయే సత్యం, క్షమయే దానం, క్షమయే ధర్మం, క్షమయే తపస్సుకూడా. క్షమావంతులకు ఈలోకం పరలోకం కూడా ఉంటాయి. రెండు అంశాలు (ఉత్తరాయణం, దక్షిణాయనం), పన్నెండు అంగాలు(మాసాలు), ఇరవై నాలుగు పర్వాలు, (పక్షాలు), మూడువందల అరవై ఆకులు(దినాలు) కల కాలచక్రం పూర్తికావడానికి ఒక్కమాసమే తక్కువైతే దానికోసం ప్రతీక్షించకుండా క్షమను ఎవరు విడిచిపెట్టగలరు?'

వైశంపాయను డన్నాడు. రాజా! ఇంత చెప్పినా కూడా ద్రౌపది అక్కడే నిలబడిఉంది. అప్పుడు ధర్మరాజు మరలా ఇలా అన్నాడు.

సైరంధ్రీ! సమయాన్ని నీవు గుర్తించడంలేదు. కనుకనే నటి లాగా రాజసభలో ఏడుస్తూ ఉన్నావు. పైగా ద్యూతక్రీడలో నిమగ్నమై ఉన్న మత్స్యమహారాజులకు, సభలో జూదానికి విఘ్నం కలిగిస్తున్నావు. (43)

సైరంధ్రి అన్నది. 'ఆ గంధర్వులలో పెద్దన్నగారు జూదం ఆడుతూ ఉంటాడు. ఆ దయాత్ములపట్ల నేను ఎప్పుడూ అత్యంత ధర్మపరాయణురాలిగానే ఉంటున్నాను. నాకు అవమానం కలిగించిన దురాత్ములను వారిలో ఎవ్వరైనా చంపవచ్చు.' (45)

వైశంపాయను డన్నాడు. ఇలా అని.. (సుందరమైన కటిప్రదేశంగల) ద్రౌపది విసురుగా నడుస్తూ రాణి సుదేష్ణ భవనానికి వెళ్లిపోయింది. ఆమె జుట్టు విడిపోయింది. కళ్లు కోపంతో ఎరుపెక్కి పోయాయి. (46)

ఆ సమయంలో ఏడుస్తున్న ద్రౌపదియొక్క అందమైన ముఖం ఆకాశంలో మేఘమాలికనుండి విముక్తమైన చంద్రబింబంవలె శోభించింది. (47)

ద్రౌపది శరీరమంతా ధూళితో నిండిన ఆడఏనుగు వలె భర్త ఆజ్ఞను శిరసావహించి రాజసభనుండి అంతఃపురానికి వెళ్లింది.

లేడిపిల్ల కన్నులవలె చంచలమైన కనులు, క్రిక్కిరిసిన చనులు కల ద్రౌపది కీచకుని చేతినుండి తప్పించుకొని శోకదుఃఖాలతో వర్షాకాలపు మేఘాల చేత కప్పబడిన చంద్రకాంతివలె మలినమై ఉంది.

ఏ ద్రౌపదికోసం పాండవులందరూ తమ ప్రాణాలు కూడా అర్పిస్తారో ఆ ద్రౌపదియొక్క అవస్థను చూసికూడా ధర్మాత్ములైన పాండవులు తమ క్షమను విడువలేదు. సముద్రం చెలియలికట్టను దాటనట్లుగా వారు అజ్ఞాతవాస సమయాన్ని అతిక్రమించలేదు.

'సుందరాంగీ! నిన్నెవరు కొట్టారు? చక్కనిదానా! నీవు ఎందుకు ఏడుస్తున్నావు? శోభనాంగీ! ఈ రోజు ఎవరిసుఖం ముగిసిపోయింది? ఎవరు నీకు అపరాధం చేశారు? (48)

కమలం వలె కమనీయమై, అందమైన పలువరుస, పెదవులు, కన్నులు, ముక్కు కలిగి, పూర్ణచంద్రునితో సమానమైన కాంతి కలిగిన నీ ఈ అందమైన ముఖం ఇలా ఉందేమిటి? ఏడుపుతో ముఖం మీద కారుతున్న ఆ కన్నీటిని తుడుచుకో.

నల్లని కంటిపాపలు కల సరళమైన నేత్రాలతో, దొండపండు వంటి పెదవితో, అత్యంతమనోహరమైన కాంతితో వెలిగే నీ ముఖం ఇప్పుడు ఎందుకు కన్నీటిని వర్షిస్తోంది?'

వైశంపాయను డంటున్నాడు - అప్పుడు ద్రౌపది దీర్ఘంగా నిట్టూర్చి ఇలా అంది - నీకు అంతా తెలిసికూడా నన్నెందుకు అడుగుతావు? స్వయంగా నీవే నీ తమ్ముడి దగ్గరకు పంపి, ఇప్పు డిలాంటి మాటలు ఎందుకు అంటున్నావు?

ద్రౌపది ఇలా అంది.' నేను నీకోసం మదిర తేవడానికి వెళ్లాను. అక్కడ కీచకుడు సభలో రాజు చూస్తుండగానే నిర్జనవనంలో అబలను హించించి నట్లుగా నన్ను తన్నాడు.' (49)

సుదేష్ణ అన్నది. 'చక్కని ముంగురులు కల సుందరీ! కామోన్మత్తుడై నీవంటి దుర్లభమైన దేవిని అవమానించిన ఆ కీచకుని నీవు అంగీకరిస్తే చంపిస్తాను, శిక్షిస్తాను.' (50)

సైరంధ్రి అన్నది.' అతడు ఎవరిపట్ల అపరాధం చేశాడో వారే అతనిని చంపుతారు. నాకు తెలుసు... వాడు ఇప్పుడు నిశ్చయంగా యమలోకానికి పోతాడని.' (51)

రాణీ! ఈ రోజే నీవు నీ తమ్ముడికి వెంటనే జీవశ్రాద్ధం పెట్టించు. దానాలన్నీ ఇప్పించు. అంతేకాదు. కన్నులనిండుగా బాగా అతడిని చూసుకో. ఇక అతడి ప్రాణాలు నిలువవు అని నా నమ్మకం.

ధర్మాత్ములయిన నా భర్తలు ఐదుగురిలో ఒకడు అత్యంత దుస్సహమైన క్రోధంగల వీరుడు. ఈ భూమిమీద అతనితో సమానమైన బలం గలవాడు వేరొకడు లేడు. అతడు కోపిస్తే ఈరాత్రిలోనే ఈప్రపంచాన్ని నిర్మానుష్యం చేయగలడు. కాని కామరూపధారి అయిన ఆ గంధర్వుడు ఇంతవరకు ఎందుకు కోపించలేదో తెలియదు.'

వైశంపాయనుడు చెపుతున్నాడు - రాణి సుదేష్ణతో ఇలా చెప్పి దుఃఖవివశ అయిన సైరంధ్రి కీచకవధకు వ్రతదీక్ష పూనింది.

ఇతరస్త్రీలు ఎంత ప్రార్థించినా, రాణి సుదేష్ణ ఎంత బ్రతిమాలినా ఆమె స్నానం చేయలేదు. భోజనం చేయ లేదు. కనీసం ఒంటిమీద ధూళికూడా తుడుచుకోలేదు.

ఆమె ముఖం రక్తంతో తడిసింది. (ముఖంలోకి రక్తం పొంగి వచ్చింది) కన్నులు కన్నీటితో నిండి పోయాయి. ఈరకంగా శోక సంతప్తురాలై ఏడుస్తున్న ఆమెను చూసి అచ్చటి స్త్రీలంతా మనుసులోనే కీచకుని చావును ఊహించుకొన్నారు.

జనమేజయుడు అన్నాడు. ప్రపంచంలోని స్త్రీలందరికంటె శ్రేష్ఠురాలు, పతివ్రత, మహానుభావురాలు అయిన ద్రౌపది కీచకుని చేత తన్నబడింది. గొప్ప దుఃఖాన్ని పొందింది. అయ్యో! ఆమెకు ఎంతటి క్లేశం కలిగింది!

సింధురాజు జయద్రథుడు బలవంతంగా ఆమెను అపహరించిన సమయంలోకూడా ఆమె తన భర్తలకు సోదరి అయిన దుశ్శల గౌరవాన్ని నిలబెడుతూ ఆ కష్టాన్ని సహించిందే కాని అతనిని శపించలేదు.

దేవి ద్రౌపది తేజోరాశి, ధర్మజ్ఞ, సత్యవాదిని. ఆమె వంటి తేజస్విని జుట్టు పట్టుకొని ఈడ్వబడినపుడు అసమర్థురాలివలె నిశ్శబ్దంగా ఎందుకు సహించింది? ఆమె అలా సహించిందంటే దానికి కారణం చిన్నదై ఉండదు. సాధుసత్తమా! నాకు ఆ కారణం వినాలని ఉంది. ద్రౌపదికి కలిగిన కష్టం విన్న నా మనసు మిక్కిలి వ్యాకులంగా ఉంది.

మునీశ్వరా! మత్స్యరాజు బావమరిది అయిన దుష్టకీచకుడు ఏ వంశంలో జన్మించాడు? అతడు బలంచేత ఉన్మత్తుడు ఎలా అయ్యాడు?

వైశంపాయనుడు చెప్పాడు - కురువంశకీర్తిని వృద్ధిపొందించేవాడా! నీవు అడిగిన ఈ ప్రశ్న సరియైనదే. నేను ఇదంతా సవిస్తారంగా చెపుతాను.

రాజా! క్షత్రియుడైన తండ్రికి, బ్రాహ్మణి అయిన తల్లికి పుట్టినవాడు 'సూతుడు' అనబడతాడు. ప్రతిలోమసంకరమైన జాతులలో కేవలం ఈ సూతజాతి మాత్రమే ద్విజజాతిగా చెప్పబడుతోంది.

ద్విజులకు ఉచితమైన పనులు చేసే ఆ సూతుడినే రథకారుడు అని కూడా అంటారు. ఇతడిని క్షత్రియుని కంటె తక్కువగానూ, వైశ్యునికంటె ఎక్కువగాను చెప్తారు.

రాజా! పూర్వపురాజులు సూతజాతితో వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పరచుకొన్నారు. అయినా వారికి రాజ శబ్దం లభించలేదు.

వారికి సూతుల పేరుమీదుగా సూతరాజ్యమే ఏర్పాటు చేయబడింది. సూతజాతికి చెందిన ఒక పురుషుడు ఎవరో ఒక క్షత్రియుడికి సేవ చేయడం ద్వారా ఆ రాజ్యం ప్రాప్తించింది.

సుప్రసిద్ధుడయిన కేకయుడు అనే రాజు సూతులకు అధిపతి. అతడు ఎవరీ ఒక క్షత్రియకన్య గర్భం నుండి పుట్టాడు. అతడు సారథికృత్యంలో ఆరితేరినవాడు.

కురుశ్రేష్ఠా! అతనికి మాళవియందు అనేకపుత్రులు కలిగారు. రాజా! ఆ పుత్రులలో కీచకుడే అందరికంటె పెద్దవాడు. అతడు మిక్కిలి బలవంతుడు. అందరినీ జయించగల యోధుడు.

రాజు అయిన కేకయునికి రెండవ భార్య కూడా మాళవ కన్యయే. ఆమె యందు కీచకబంధువు లందరికీ చిన్నచెల్లెలుగా 'చిత్ర' అనే పేరుగల కన్య పుట్టింది. ఆమెనే సుదేష్ణ అని కూడా అంటారు. ఆమెయే తరువాత కాలంలో మహారాజు విరాటుడికి పట్టపురాణి అయింది.

విరాటరాజు యొక్క పెద్దరాణి కోసలదేశపు రాజకుమారి సురథ. ఆమె శ్వేతుడనే వానికి కన్నతల్లి. ఆమె చనిపోయిన తరువాత కేకయరాజు తన కూతురు సుదేష్ణను మత్స్యరాజు విరాటునకు ఇచ్చి ఆనందంగా వివాహం చేశాడు.

సుదేష్ణను మహారాణిగా పొంది రాజు విరాటుడు దుఃఖాన్ని పోగొట్టుకున్నాడు. రాజా! కేకయకుమారి రాణి సుదేష్ణ విరాటుని వలన అతని వంశాన్ని వృద్ధి పొందిస్తూ ఉత్తరుడు, ఉత్తర అనే ఇద్దరు బిడ్డలను కన్నది.

రాజా! కీచకుడు తన పినతల్లి కూతురయిన సాధ్వి సుదేష్ణను ప్రీతిపూర్వకంగా సేవిస్తూ విరాటుని దగ్గర సుఖంగా నివసిస్తున్నాడు.

అతని తమ్ముళ్లు అందరూ పరాక్రమవంతులు. కీచకుని పట్ల అనురాగం భక్తి కలవారు. కాబట్టి వారు కూడ విరాటుని బలాన్ని, కోశాన్ని వృద్ధి చేస్తూ అక్కడే సంతోషంగా ఉండసాగారు.

రాజా! ఈ భూమండలంలో కాలేయులనే పేరుతో తరచుగా వినుతి కెక్కిన దైత్యులే ఈ కీచకుల రూపంలో పుట్టారు. కాలేయులలో బాణుడు అందరికంటె పెద్దవాడు. అతడే సంపూర్ణ శస్త్రాస్త్రసంపన్నుడు, భయంకరమైన పరాక్రమం కలవాడు, మహాబలుడు అయిన కీచకుడు అయ్యాడు. అతడు ధర్మమర్యాదను అతిక్రమించేవాడు, మనుష్యులను భయపెట్టేవాడు.

ఆ బలోన్మత్తుడయిన కీచకుని సహాయం పొంది ఇంద్రుడు దానవులను జయించినట్లు విరాటుడు కూడా సమస్తశత్రువులను జయించాడు.

మేఖల, త్రిగర్త, దశార్ణ, కశేరుక, మాలవ, యవన, పులింద, కాశీ, కోసల, అంగ, వంగ, కలింగ, తంగణ, పరతంగణ, మలద, నిషధ, తుండికేర, కోంకణ, కరద, నిషిద్ధ, శివ, దుశ్ఛిల్లిక - మొదలగు అనేక జనపదాల నాయకులు, అనేక శూరవీరరాజులు యుద్ధభూమిలో కీచకునిచేత పరాజితులై దశదిశలకు పారిపోయారు.

ఇటువంటి పరాక్రమసంపన్నుడై, యుద్ధంలో పదివేల ఏనుగుల బలం కలిగి ఉండే కీచకుడిని రాజు విరాటుడు తనకు సేనాపతిగా చేసుకొన్నాడు.

దశరథనందనుడైన శ్రీరామునితో సమానమైన శక్తి కలిగిన విరాటుని పదిమంది తమ్ముళ్లూ కూడా మిక్కిలి బలవంతులైన కీచకబంధువులనే అనుసరించేవారు.

అట్టి బలసంపన్నులైన కీచకులు విరాటరాజుకు బావమరదులై శౌర్యంలో తమకు సాటివచ్చేవారే లేరు అనిపించుకొన్నారు. వారు విరాటరాజుకు ఎప్పుడూ హితైషులుగా ఉన్నారు.

ఈ రీతిగా నేను నీకు కీచకుని పరాక్రమానికి సంబంధించిన సంగతి అంతా చెప్పాను. ఇక ద్రౌపది అతనిని ఎందుకు శపించలేదో ఆ సంగతి కూడా విను.

క్రోధం వలన తపస్సు నష్టమవుతుంది. అందుకనే ఋషులుకూడా వెంటనే ఎవరికీ శాపం ఇవ్వరు. ద్రౌపదికి ఈ విషయం బాగా తెలుసు. కనుకనే అతనిని శపించలేదు.

సహనమే ధర్మం, దానం, యజ్ఞం, క్షమయే యశస్సు, సత్యం, శీలం, కీర్తి, క్షమయే అన్నింటికంటె ఉత్కృష్టతత్త్వం. క్షమయే పుణ్యం, క్షమయే తీర్థం. క్షమయే సమస్తం - అని శ్రుతి చెప్తోంది. ఈ లోకం క్షమావంతులది. పరలోకంకూడా వారిదే. ద్రౌపదికి ఇదంతా తెలుసు కనుకనే క్షమను ఆశ్రయించింది.

భరతనందనా! క్షమాశీలులు ధర్మాత్ములు అయిన పతుల భావం తెలిసినది కనుక విశాలనేత్రాలు గల ఆ ద్రౌపదీసాధ్వి సమర్థురాలైనా కీచకుని శపించలేదు.

పాండవులందరూ కూడా ద్రౌపది దురవస్థను చూసి దుఃఖితులు ఐనా అజ్ఞాతవాస సమయపూర్తి కోసం ఎదురుచూస్తూ క్రోధాగ్నితో మండిపోతున్నారు.

మహాబలుడైన భీముడు మాత్రం కీచకుని అప్పుడే చంపడానికి సిద్ధపడ్డాడు కాని మహాసాగరాన్ని చెలియలి కట్టవలె ధర్మసుతుడైన యుధిష్ఠిరుడు అతనిని అడ్డుకున్నాడు.

అతడు మనసులోనే కోపాన్ని అణచుకొని రాత్రిఅంతా దీర్ఘమైన నిట్టూర్పులు విడుస్తూ కాలం గడుపుతున్నాడు. ఆరోజు పాకశాలకు పోయి రాత్రి చాలా కష్టంమీద పడుకొన్నాడు.

ఇది శ్రీమహాభారతమున విరాటపర్వమున కీచకవధపర్వము అను ఉపపర్వమున

ద్రౌపదీపరాభవము అను పదునారవ అధ్యాయము. (16)

(దాక్షిణాత్య అధికపాఠము 92 శ్లోకములతో కలిపి మొత్తం 143 శ్లోకాలు)