వైశంపాయనుడు అన్నాడు. తనగోవులను విడిపించుకొని రాదలచి విరాటరాజు త్రిగర్తులపై యుద్ధం చేయటానికి వెళ్ళినపుడు, దుర్యోధనుడు తన మంత్రులతో కలిసి విరాటదేశంమీద దండెత్తాడు. (1)

జనమేజయ మహారాజా! భీష్ముడు, ద్రోణుడు, కర్ణుడు, (అస్త్రముల నెరిగిన) కృపాచార్యుడు, అశ్వత్థామ, శకుని, దుశ్శాసనుడు, వివింశతి, వికర్ణుడు, (పరాక్రమ వంతుడైన) చిత్రసేనుడు, దుర్ముఖుడు, దుశ్శలుడు, మహారథులైన ఇతరవీరులు దుర్యోధనుని వెంట ఉన్నారు. (2,3)

వీరంతా విరాటమహారాజు యొక్క మత్స్యదేశానికి వచ్చి గొల్లపల్లెలను కల్లోలపరచి, చాలావేగంగా బల ప్రయోగంతో గోసంపదను అపహరించటం మొదలు పెట్టారు. (4)

కౌరవవీరులు రథసమూహాలతో చుట్టుముట్టి విరాటునికి చెందిన అరవైవేల గోవులను తోలుకొనిపోతున్నారు. (5)

భయంకరమైన ఆ కొట్లాటలో మహారథులైన వీరులచే చావగొట్టబడుతూ గొల్లపల్లెలోని గోపాలురు చేసిన ఆర్తనాదం పెద్దగా చాలాదూరం వినబడింది. (6)

భయభ్రాంతుడైన గోపాలుర నాయకుడు వెంటనే రథం ఎక్కి దీనునివలె బిగ్గరగా ఏడుస్తూ నగరానికి వెళ్ళాడు. (7)

అతడు విరాటుని నగరంలో ప్రవేశించి రాజభవనం చేరుకొన్నాడు. వెంటనే రథం దిగి విషయం చెప్పటానికి లోపలకు ప్రవేశించాడు. (8)

మత్స్యరాజు కుమారుడూ, అభిమానవంతుడూ అయిన భూమింజయుని(ఉత్తరుడు) చూసి అతని రాజ్యానికి చెందిన గోసంపద అపహరింపబడుతున్న వృత్తాంతమంతా గోపాధ్యక్షుడు తెలియజెప్పాడు.

రాకుమారా! కౌరవులు మీ అరవైవేల గోవులను తోలుకొనిపోతున్నారు. మీ ఆ గోధనాన్ని తిరిగి జయించి తేవటానికి లెమ్ము. సిద్ధం కమ్ము. (9,10)

రాజకుమారా! రాజ్యహితం కోరి స్వయంగా యుద్ధానికి బయలుదేరుతీ మత్స్యరాజు విరాటుడు తాను ఇక్కడ లేనప్పుడు నిన్ను రక్షకునిగా ఉంచినాడు కదా! (11)

నిన్ను ఆ రాజు సభాసదులమధ్య 'నా కుమారుడు నాకు తగినవాడు, శూరుడు, మా యీ వంశపు బరువు బాధ్యతలను నిర్వహించటంలో సమర్థుడు' అంటూ పొగడుతూ ఉంటాడు. (12)

నాకుమారుడు అనేకశస్త్రాలను ప్రయోగించే నిపుణుడు, యుద్ధవీరుడు, అని పలుకుతూ ఉంటాడు. ఆ రాజు మాట నేడు నిజమగుగాక! (13)

పశుసంపదగల రాజశ్రేష్ఠా! కౌరవులను జయించి పశువులను మళ్ళింపుము. భయంకరమైన నీబాణాల మంటతో వారిసేనలను తగులబెట్టు. (14)

గజరాజు ఏనుగులను తాకినట్లు నీ ధనుస్సు నుండి వెలువడిన బంగారుపిడులుగల బాణాలతో శత్రుసమూహాలను ఛిన్నాభిన్నం చెయ్యి. (15)

అల్లెత్రాటిని బిగించటానికి ఉపయోగించే వింటి కొనలే ఉపధానాలుగా, అల్లెత్రాడే తీగెలుగా, విల్లే వీణాదండంగా అందుండి వెలువడే బాణాలే స్వరాలుగా గల, మహాధ్వనిసహితమైన నీ ధనుస్సు అనే వీణను శత్రువుల నడుమ వాయించు. (16)

ప్రభూ! వెండిలా మెరుస్తున్న తెల్లని గుర్రాలను రథానికి పూన్చి సింహపు గుర్తు గల నీ బంగారుధ్వజం ఎగురవెయ్యి. (17)

బంగారు పిడులూ, పదునైన అంచులూ గల బాణాలు దృఢమైన నీచేతులనుండి విడువబడి శత్రురాజుల మార్గాన్ని అడ్డగిస్తూ సూర్యుని క్రమ్మివేయుగాక! (18)

ఇంద్రుడు రాక్షసులను జయించినట్లు, కౌరవులందరినీ యుద్ధంలో జయించి కీర్తిని పొంది మరల నీవు ఈ నగరంలో ప్రవేశించు. (19)

జయశీలులలో శ్రేష్ఠుడైన అర్జునుడు పాండవులలో ఆశ్రయించిన దగినవాడైనట్లుగా, మత్స్యరాజు కుమారుడవైన నీవే ఈరాజ్యానికి (రాజ్యవాసులందరకు) ఆశ్రయించ దగినవాడవు. ఈదేశవాసులకు నీవే నిజంగా దిక్కు.

ఈ దేశ వాసులమందరమూ నేడు నీవలన ఆశ్రయం కల వారమైనాము. (21)

వైశంపాయనుడు అన్నాడు. అంతఃపురస్త్రీలమధ్య ఉన్న అతడు గోపాలనాయకుని నిర్భయవాక్యాలు విని తనను తాను పొగడుకొంటూ ఇలా అన్నాడు. (22)

ఇది శ్రీమహాభారతమున విరాటపర్వమున గోహరణపర్వమను ఉపపర్వమున ఉత్తరగోగ్రహణములో గవాధ్యక్షుని వేడికోలు అను ముప్పది ఐదవ అధ్యాయము. (35)