వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు. జనమేజయా! అరిందముడూ, శూర నందనుడూ అయిన శ్రీకృష్ణుడు కుంతి దగ్గర సెలవు తీసికొని, ఆమెకు ప్రదక్షిణం చేసి దుర్యోధనుని ఇంటికి వెళ్ళాడు. (1)

ఇంద్రభవనంతో సమానంగా పరమ శోభావంతమై, విచిత్రమైన ఆసనాలతో కూడి ఉన్న దుర్యోధనుని ఇంటిలోనికి శ్రీకృష్ణుడు ప్రవేశించాడు. (2)

ద్వారపాలకులు శ్రీకృష్ణుని అడ్డగించలేదు. ఆ భవనం యొక్క మూడు సింహద్వారాలను అతిక్రమించి ప్రాసాదంపైకి ఎక్కాడు శ్రీకృష్ణుడు. ఆ ప్రాసాదం ఆకాశంపై వ్యాపించిన శరత్కాలమేఘాలవలె తెల్లనై, పర్వత శిఖరం వలె ఉన్నతమై అద్భుతంగా ప్రకాశిస్తోంది. (3 1/2)

ఆ ప్రాసాదంపై వేలకొలది రాజులు, కౌరవులు చుట్టుముట్టి ఉండగా సింహాసనంపై కూర్చొని ఉన్న మహాబాహువయిన దుర్యోధనుని చూశాడు. (4 1/2)

అక్కడే దుర్యోధనునకు దగ్గరగా ఆసనాలపై కూర్చొని ఉన్న దుశ్శాసనునీ, కర్ణునీ, సౌబలుడైన శకునిని కూడా చూశాడు. (5 1/2)

శ్రీ కృష్ణుడు వస్తుండగా యశస్సంపన్నుడైన దుర్యోధనుడు మధుసూదనుని గౌరవిస్తూ మంత్రులతో సహా లేచి నిలిచాడు. (6 1/2)

మంత్రి సహితుడైన సుయోధనుని కలసిన తర్వాత వార్ష్ణేయుడయిన శ్రీకృష్ణుడు వయస్సులను బట్టి తగిన రీతిగా అక్కడున్న రాజులను కలిశాడు. (7 1/2)

అక్కడ చక్కగా అలంకరింపబడి రకరకాల పరుపులు పరచిన స్వర్ణమయమైన మంచం ఉన్నది. శ్రీకృష్ణుడు దానిపై కూర్చున్నాడు. (8 1/2)

అప్పుడు దుర్యోధనుడు జనార్దనుని సత్కరిస్తూ గోవునూ, మధుపర్కాన్నీ, నీటిని, ఇంటినీ, రాజ్యాన్నీ కూడా నివేదించాడు. (9 1/2)

నిర్మలమైన సూర్యతేజస్సువంటి తేజస్సుతో ఆ పర్యంకం మీద ఆసీనుడయిన శ్రీకృష్ణుని దగ్గర కౌరవులు రాజులందరితో వచ్చి కూర్చున్నారు. (10 1/2)

ఆ తరువాత దుర్యోధనుడు జయశీలురలో శ్రేష్ఠుడైన శ్రీ కృష్ణుని భోజనానికి ఆహ్వాలించారు. కానీ శ్రీకృష్ణుడు అంగీకరించలేదు. (11 1/2)

అప్పుడు దుర్యోధనుడు కర్ణునితో సలహా పడి మాటల్లో మార్దవం, భావనలో కపటత్వం వ్యక్త మవుతుండగా ఆ కౌరవసభలో శ్రీకృష్ణునితో ఇలా అన్నాడు. (12 1/2)

జనార్ధనా! నీకోసం సమకూర్చిన అన్నాన్ని, పానీయాలనూ, వస్త్రాలనూ, శయ్యలను నీవెందుకు స్వీకరించటంలేదు? (13 1/2)

చక్రగదాధరా! గోవిందా! నీవు ధర్మార్థాలను యథార్థంగా, పరిపూర్ణంగా తెలిసికొనినవాడవు. అయినా కూడా నా ఆతిథ్యాన్ని తిరస్కరించావు. దానికి కారణమేమిటి? వినాలని వుంది. (14-15)

వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు. దుర్యోధనుడు ఆ విధంగా ప్రశ్నించగా మహామనస్వి, కనులనయనుడూ అయిన శ్రీకృష్ణుడు విశాలమైన తన భుజాన్ని పైకి లేపి నిండు మేఘాల ధ్వనివంటి కంఠస్వరంతో సుయోధనునకు ప్రత్యుత్తర మివ్వసాగాడు. ఆయనమాట ఉత్తమమై, తర్కసహమై, గంభీరమై, స్పష్టమై ఉంది. స్థానభ్రష్టత, సంకీర్ణత, మొదలగు దోషాలు లేవు. (16,17)

దుర్యోధనా! దూతలు తాము వచ్చిన పనిలో కృతార్థులయినపుడు భోజన, పూజనాదులను స్వీకరిస్తారు. నీవుకూడా నా పని ముగిసినతర్వాత మంత్రులందరితో కలిసి నన్ను సత్కరించవచ్చు. (18)

జనార్దనుడీ విధంగా పలుకగానే ధార్తరాష్ట్రుడు శ్రీ కృష్ణునితో ఇలా అన్నాడు. మాతో ఈ తీరుగా అనుచితంగా మాటాడటం నీకు తగదు. (19)

దశార్హనందనా! మధుసూదనా! నీవు కృతార్థుడవు అయినా కాకపోయినా నిన్ను సత్కరించాలనే మేము ప్రయత్నిస్తున్నాము. కానీ సత్కరించలేక పోతున్నాము. (20)

మధుసూదనా! పురుషోత్తమా! నీపై ప్రీతితో మేము సమర్పిస్తున్న పూజను అంగీకరించక పోవటానికి కారణం మాకు తెలియడం లేదు. (21)

గోవిందా! నీతో మాకు శత్రుత్వం లేదు. యుద్ధమూ లేదు. అదంతా నీవు ఆలోచించాలి. ఇటువంటి మాటలు పలుకదగదు. (22)

వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు. దుర్యోధనుని మాటలు విని దాశార్హుడైన జనార్దుడు దుర్యోధనునివైపూ, ఆయన మంత్రుల వైపూ చూచి నవ్వుతూ ఇలా ప్రత్యుత్తర మిచ్చాడు. (23)

నేను కామంవలన కానీ, క్రోధంవలన కానీ, ద్వేషం వలన కానీ, స్వార్థసిద్ధికోసం కానీ, లోభంవలన కానీ, హేతువాదదృష్టితో కానీ ధర్మాన్ని ఎప్పుడూ విడువను. (24)

రాజా! ప్రీతికారణంగా కానీ, ఆపద కారణంగా కానీ ఇతరుల ఇంట భోజనం చేస్తాం. నీకు నాపై ప్రేమలేదు. నేను ఏ ఇబ్బందిలోనూ చిక్కుకొనలేదు. (25)

పాండవులు నీ సోదరులు, సర్వసద్గుణ సంపన్నులు. ఇష్టమైన వారిని వెన్నంటి ఉండేవారు. అటువంటి వారిని నీవు పుట్టిననాటి నుండీ నిష్కారణంగా ద్వేషిస్తున్నావు. (26)

నిష్కారణంగా పాండవులను ద్వేషించటం తగదు. వారు స్వధర్మమందే నిలిచేవారు. వారిని గురించి మరొక విధంగా ఎవ్వరూ మాటాడలేరు. (27)

పాండవులను ద్వేషించినవారు నన్ను కూడా ద్వేషించినట్టే. పాండవులకు అనుకూలంగా ఉన్నవారు నాకూ అనుకూలంగా ఉన్నట్లే. ధర్మానువర్తులయిన ఆ పాండవులతో ఏకాత్మ భావాన్ని పొందిన వానినిగా నన్ను తెలుసుకో. (28)

కామక్రోధాలను ఆశ్రయించి మోహంతో యుద్ధం చేయాలని కోరినా, గుణవంతులను ద్వేషించినా వాడు పురుషాధముడుగా వ్యవహరింపబడతాడు. (29)

సద్గుణవంతులయిన దాయాదులను కూడా మోహలోభదృష్టితో చూస్తుంటే, తన మనస్సునూ కోపాన్నీ అదుపులో నుంచుకొనలేని ఆ మనుష్యుని వద్ద రాజ్యలక్ష్మి ఎక్కువ కాలం నిలవదు. (30)

తనకు నచ్చక పోయినా గుణసంపన్నులను ప్రేమతో లోబరుచుకొన్న వాడు చిరకీర్తిని పొందగలడు. (31)

ద్వేషించేవాని అన్నాన్ని తినకూడదు. ద్వేషబుద్ధి గలవానికి అన్నం పెట్టకూడదు. నీవు పాండవులను ద్వేషిస్తున్నావు. కానీ వారు నాకు ప్రాణాలు.

నీ అన్నమంతా దుర్భావాలచే కలుషితమైంది. కాబట్టి నేను నీ అన్నం తినలేదు. విదురుని ఇంట అన్నాన్నే నేను తింటాను. ఇది నా నిర్ణయం. (32)

అమర్షశీలుడైన దుర్యోధనునితో ఆ రీతిగా పలికి ఆ సుయోధనుని భవనం నుండి నిష్క్రమించాడు శ్రీకృష్ణుడు. (33)

మహాబాహువు, మహామనస్కుడూ అయిన వాసుదేవుడు అక్కడనుండి బయటపడి విడిదికై మహాత్ముడైన విదురుని ఇంటివైపు బయలు దేరాడు. (34)

ద్రోణుడు, కృపు, భీష్ముడు, బాహ్లికుడు ఇతరకౌరవులు మహాబాహువయిన శ్రీకృష్ణుని అనుసరించారు. విదురగృహంలో ఉన్న యదువంశ వీరుడు - శ్రీకృష్ణునితో ఆ కౌరవులిల్ అన్నారు. శ్రీకృష్ణా! రత్నాదులతో పాటు మా ఇండ్లను నీకు నివేదిస్తాము. (35-36)

మహాతేజస్విఅయిన మధుసూదనుడు "మీరు నాకు చేయవలసిన సత్కారం ముగిసినట్టే. ఇక మీరంతా ఇళ్ళకు వెళ్ళండి" అని వారితో అన్నాడు. (37)

కౌరవులంతా నిష్క్రమించగానే విదురుడు ప్రయత్నపూర్వకంగా జయశీలుడైన ఆ శ్రీకృష్ణుని కోరిన వన్నీ ఇచ్చి సత్కరించాడు. (38)

ఆ తరువాత విదురుడు రుచి, శుచి గల ఎన్నోరకాల అన్నపానాదులను మహాత్ముడయిన కేశవునికి నివేదించాడు. (39)

మధుసూదనుడు అన్నపానాదులతో ముందు బ్రాహ్మణులను తృప్తి పరచాడు. ఆ వేదవేత్తలకు గొప్పధనాలను కూడా దానం చేశాడు. (40)

ఆ తరువాత దేవతలతో కూడిన ఇంద్రునిలాగా తన అనుయాయులతో కలిసి విదురుడు నివేదించిన శుచి, రుచిగల ఆ అన్నపానాలను శ్రీకృష్ణుడు భుజించాడు. (41)

ఇది శ్రీమహాభారతమున ఉద్యోగపర్వమున భగవద్యానపర్వమను ఉపపర్వమున శ్రీకృష్ణదుర్యోధన సంవాదమను తొంబదియొకటవ అధ్యాయము. (91)