వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు. కుంతికి (ముగ్గురు) కొడుకులు పుట్టారు. ధృతరాష్ట్రునకు (నూర్గురు) కొడుకులు పుట్టారు. ఆ తరువాత మాద్రి ఏకాంతంలో పాండురాజుతో ఇలా అన్నది. (1)

పరంతపా! కురునందనా! నీవు పిల్లలను కనలేని స్థితిలో ఉన్నా నేను బాధపడటంలేదు. నేను కుంతీదేవి కన్న మిన్న అయిన దానను. కాని మహారాణి కాలేకపోయాను. దానికి కూడా నేను బాధపడటం లేదు. రాజా! గాంధారికి వందమంది కొడుకులు పుట్టారు. అది వినికూడా నేను బాధపడలేదు. (2,3)

అయితే నన్ను బాగా బాధిస్తున్న విషయమిది. నేను, కుంతీదేవి పత్నులమయినా నాఖు సంతానం లేకపోవటం మాత్రం దుఃఖకారణ మవుతోంది. అయితే భాగ్యవశాన నాభర్తకు కుంతిగర్భంనుండి సంతతి కలిగింది. (4)

కుంతి దయతలచి నాకు కూడా పిల్లలను కనే అవకాశం కల్పిస్తే అది నాకు ఎంతో మేలు చేసినట్లవుతుంది. నీకు కూడా అది హితకరమే కాగలదు. (5)

కుంతి నాకు సవతి కాబట్టి ఈ విషయాన్ని నేను ఆమె నడగటానికి అభిమానం అడ్డువస్తోంది. నాపై మీకు ఆ ఆదరముంటే నాకోసం కుంతీదేవిని మీరే ప్రోత్సహించాలి. (6)

పాండురాజిలా అన్నాడు. మాద్రీ! నామనస్సులో కూడా ఈ భావం నిరంతరంగా మెదులుతూనే ఉంది. అయితే నీకిష్టమున్నదో లేదో అని సంశయించి నీకు నేను ఈవిషయం చెప్పలేదు. (7)

నీ అభిప్రాయం కూడా ఇదే అని తెలిసింది కాబర్రి ఇకపై నేను ప్రయిత్నిస్తాను, నేను చెపితే కుంతి తప్పక నామాట వింటుందని అనుకొంటున్నాను. (8)

వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు. ఆ తరువాత పాండురాజు ఏకాంతంలో కుంతితో ఇలా అన్నాడు - కళ్యాణీ! నా వంశానికి సంతానాన్నీ, నా ప్రజలకు ప్రియాన్నీ నీవు కల్పించాలి. నాకు, నా పూర్వీకులకు పిండంలేని స్థితి కలుగకూడదు. నా కోసం నీవు ఒక కళ్యాణకరమైన మంచిపని చేయాలి. (9,10)

నాయశస్సును విస్తరింపజేయటానికి నీవు దుష్కరమయిన పని ఒకటి చేయాలి. ఇంద్రుడు కూడా స్వర్గాధిపత్యాన్ని పొందిన తర్వాత కుడా కీర్తికోసం ఎన్నో యాగాలు చేశాడు. (11)

భావినీ! మంత్రవేత్తలయిన బ్రాహ్మణులు కూడా ఘోరతపస్సులను చేసిన తర్వాత కూడా కీర్తికోసం గురువుల నాశ్రయిస్తున్నారు. (12)

అదేవిధంగా రాజర్షులందరూ, తపోధనులయిన బ్రాహ్మణులూ కీర్తికోసం, పెద్దవో, చిన్నవో-దుష్కర కార్యాల నెన్నింటినో చేశారు. (13)

దోషరహితా! అదేవిధంగా నీవు కూడా ఈ మాద్రిని పడవనెక్కించుకొని గట్టుకు చేర్చు. ఆమెకు కూడా సంతానాన్ని కల్గించి ఘనకీర్తిని పొందు. (14)

వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు. పండురాజు ఇలా అన్న తరువాత కుంతి మాద్రితో ఇలా అన్నది - ఒక్కసారి ఏ దేవతనయినా మనస్సులో తలచుకో. దానితో నీకు తగిన సంతతి కలుగుతుంది. సందేహించ నవసరం లేదు. (15)

ఆపై మాద్రి బాగా ఆలోచించి మనస్సులో అశ్వినీ దేవతలను తలచుకొన్నది. వారు వచ్చి ఆ మాద్రికి కవలపిల్లలను అనుగ్రహించారు. (16)

వారు నకులుడూ, సహదేవుడూ. లోకంలో అందంతో వారికి సాటిరాగలవారు లేరు. ఆ కవలపిల్లలను గురించి కూడా అశరీరవాణి ఇలా పలికింది. (17)

ఈ కవలలు బుద్ధి, రూప, గుణాలలో అశ్వినీ దేవతల్ను కూడా మించిపోగలరు. తమ తేజస్సు, రూపసంపదలతో ఎంతో ప్రకాశిస్తారు. (18)

రాజా! శతశృంగనివాసులయిన మహర్షులు వారికి నామకరణం చేశారు. వారిని ఆశీర్వదిస్తూ వారి భక్తినీ, చేష్టలనూ అనుసరించి పేర్లు పెట్టారు. (19)

కుంతి పెద్దకొడుకు యుధిష్ఠిరుడు, మధ్యముడు భీమసేనుడు, మూడవవాడు అర్జునుడు అని కుంతిపుత్రులకు పేర్లు పెట్టారు. (20)

ప్రీతమనస్కులయిన ఆ విప్రులు మాద్రి కొడుకులలో పెద్దవాడిని నకులుడనీ, రెండవవాడిని సహదేవుడనీ వ్యవహరించారు. (21)

కురుశ్రేష్ఠులైన ఆ పాండవులు సంవత్సరానికి ఒక్కొక్కరుగా పుట్టారు. అయినా దేవతారూపులు కాబట్టి అయిదు సంవత్సరాలవలె సమానంగానే శోభించేవారు. (22)

ఆ పాండవులంతా గొప్పధైర్యం, గొప్ప వీర్యం, గొప్ప బలపరాక్రమాలూ కలవారు. మహాతేజస్వులూ, దేవస్వరూపులూ అయిన ఆకొడుకులను చూచి పాండురాజు ఎంతో ఆనందాన్ని పొందాడు. శతశృంగనివాసులయిన మహర్షులకూ, మునిపత్నులకూ కూడా ఆ పాండవులు ఎంతో ముచ్చట గొలిపేవారు. ఆ తర్వాథ పాండురాజు మరలా మాద్రికి సంతానాన్ని కల్గించాలని కుంతిని ప్రేరేపించారు. (23-25)

రాజా! ఏకాంతంలో పాండురాజు కుంతిని అడగగానే ఆమె ఇలా అన్నది - రాజా! నేను ఒక్కబిడ్డను కనమని ఆమెను నియోగించాను. కానీ ఆమె ఇద్దరిని పొందింది. నన్ని మోసగించింది. (26)

నాకు భయం కలుగుతోంది. ఆమె నన్ను పరాభవించే అవకాశమున్నది. అశ్వినీదేవతలను ఇద్దరిని ఆహ్వానించటంవలన ఇద్దరు కొడుకులను పొందగలదని నేను ఊహించలేకపోయాను. కాబట్టి మరలా నన్ను ఆపనికై నియోగించవద్దు. నాకు ఆ వరమివ్వండి. ఈవిధంగా పాండురాజుకు అయిదుగురు కొడుకులయ్యారు. వారు దేవతలు అనుగ్రహించి ఇచ్చినవారు. మహాబలులూ, కీర్తిమంతులూ, కురువంశ వివర్ధనులూ, శుభలక్షణ సంపన్నులూ, చంద్రునివలె చూడముచ్చటైనవారు. (27-29)

వారు సింహాలవలె పౌరుషం, కంఠం, గంభీరగమనం గలవారు. మహాధనుర్ధరులు. దేవపరాక్రములు. మనుజశ్రేష్ఠులు. ఆ పవిత్రహిమలయపర్వతంపై ఎదుగుతూ అక్కడున్న మహర్షులకు అందరకూ ఆశ్చర్యాన్ని కల్గించారు. (30,31)

శతశృంగనివాసులయిన తాపసులు పాండుకుమారులు పుట్టినప్పటి నుండీ వారిని సొంత బిడ్డలవలె భావించి లాలించసాగారు. ఆ తర్వాత ద్వారకలో వసుదేవుడు మొదలయిన వృష్ణివంశజులు పాండురాజును గురించి ఇలా అనుకోసాగారు- పాండురాజు మునిశపంవలన భయపడి శతశృంగాన్ని చేరాడు. అక్కడ్ తాపసులతో కలిసి తపస్సు చేస్తూ తాపసి అయ్యాడు. శాకమూల ఫలాలను ఆహారంగా స్వీకరిస్తూ, నియతేంద్రియుడై, ధ్యానయోగపరాయణుడైన్ సాధకుడుగా రూపొందాడని వార్తాహరులు అంటున్నారు. ఆమాటలు విని యదువంసస్థులు ఎందరో పాండురాజు మీద గల ఆదరంవలన ఖిన్నులయ్యారు. ఆయనను గురించి శుభసమాచారాలను ఎప్పుడు వినగలమా అని ఎదురు చూడసాగారు. ఈవిధంగా వృష్ణివంసజులు అనుకొంటున్న సమయంలోనే పాండురాజుకు సంతానం కలిగిన విషయం తెలిసింది. వారంతా ఆనందమగ్నులై ఒకరినొకరు అభినందించుకొంటూ వసుదేవునితో ఇలా అన్నారు.

వృష్ణి వంశజులు ఇలా అన్నారు - కీర్తిమంతా వసుదేవా! పాండుకుమారులు బాలసంస్కారాలను కోలుపోరాదు. పాండురాజుకు ఇష్ణుడవు, హితకాంక్షివి అయిన నీవు పురోహితుని పంపించు.

వైశంపాయనుడిలా అన్నాడు - వసుదేవుడు అలాగే అని అంగీకరించి పురోహితుని పంపించాడు. కుమారులకు తగిన వస్త్ర భూషణాలనూ, కుంతికీ, మాద్రికీ అవసరమయిన దాసదాసీ జనాలనూ ఆభరణాలను, గోవులనూ, వెండినీ, బంగారాన్నీ కూడా పంపించాడు.

వాటినన్నింటినీ వెంటతీసికొని పురోహితుడు వెళ్ళాడు. పరపురంజయుడైన ఆ పాండురాజు తన దగ్గరకు వచ్చిన ఆ పురోహితుని-ద్విజశ్రేష్ఠుడైన కాశ్యపుని - శాస్త్రోక్తంగా అర్చించాడు. కుంతి, మాద్రి కూడా ఆనందించి వసుదేవుని ప్రశంసించారు.

ఆ తర్వాత పాండురాజు తన కొడుకులకు గర్భాధానం నుండి చౌలోపనయనాల వరకు సర్వసంస్కారాలనూ జరిపించాడు. పురోహితుడైన ఆ కాశ్యపుడే అంతా జరిపించాడు. పెద్ద పెద్ద కన్నులు గలవారూ, కీర్తిమంతులూ అయిన ఆ పాండవులు చౌలోపనయనాల తర్వాత ఉపాకర్మను ముగించుకొని వేదాధ్యయనం ప్రారంభించి దానిలో పారంగతులయ్యారు.

భారతా! శర్యాతివంసస్థుడైన ఒకరాజు పృషత్కుడు. ఆయన కొడుకు సుకుడు. పరంతపుడైన ఆ శుకుడు విలువిద్యతో సాగరపర్యంతమయిన ఈ భూమిని

జయించి, వంద అశ్వమేధయాగాలను చేసి, ఆ యాగాలతో సమస్తదేవతలనూ, పితరులనూ ఆరాధించి శాకమూలఫలాశనుడై శతశృంగపర్వతంలో తపస్సు చేశాడు. ఆ తాపసి శ్రేష్ఠమయిన ఉపకరణాలతోనూ, అధ్యాపనతోనూ పాండవులను వృద్ధిపొందింపజేశాడు. ఆయన అనుగ్రహం వలన పాండవులు ధనుర్విద్యాపారంగతులయ్యారు.

భీముడు గదాయుద్ధంలోనూ, ధర్మరాజు తోమరాలు విసరటంలోనూ సత్త్వసంపన్నులయిన నకులసహదేవులు కత్తి,డాలూ పట్టడంలోనూ, పరంతపుడయిన అర్జునుడు ధనుర్విద్యలోనూ పారంగతులయ్యారు. శుకుడు తన అంతటివానిగా అర్జునుని భావించాడు. ఆపై మహాదాత అయిన ఆ శుకుడు ఆనందించి శక్తినీ, ఖడ్గాన్నీ, బాణాలనూ, తాటిచెట్టువలె ఉన్నతమై మెరిసిపోయే ధనుస్సునూ, విపాఠినీ, చురకత్తినీ అర్జునునకిచ్చారు. ఆ బాణాలు గ్రద్ద ఈకలు గలవి. అలంకరింపబడినవీ. పెద్దపెద్ద పాములవలె ప్రకాశించేవి. ఆ శస్త్రాలన్నీ పొంది అర్జునుడు ఆనందించాడు. రాజులందరూ కూడా తన తేజస్సుకు చాలరని భావించాడు.

అరిందములయిన ఆ కుంతీ పుట్ర్హులు ఒక్కొక్క యేడు తేడా గలవారు. ఆ కౌంతేయులూ, మాద్రేయులూ కూడా వర్ధిల్లసాగారు.

ఈ విధంగా కురువంశవర్ధనులయిన నూట అయిదుగురు బాలురు కూడా నీటిలో తామరలవలె స్వల్పకాలంలోనే వృద్ధిపొందారు. (32)

ఇది శ్రీమహాభారతమున ఆదిపర్వమున సంభవపర్వమను ఉపపర్వమున పాండవోత్పత్తి నూట ఇరువది మూడవ అధ్యాయము. (123)

(దాక్షిణాత్య ఆధికపాఠం 23 శ్లోకాలతో కలిసి మొత్తం 55 శ్లోకాలు)