127. నూట ఇరువది యేడవ అధ్యాయము
సోమక- జంతువుల కథ.
యుధిష్ఠిర ఉవాచ
కథంవీర్యః స రాజాభూత్ సోమకో వదతాం వర ।
కర్మాణ్యస్య ప్రభావం చ శ్రోతుమిచ్ఛామి తత్త్వతః ॥ 1
యుధిష్ఠిరుడు అడిగాడు - రాజు సోమకుడు ఎలాంటి పరాక్రమం కలవాడు. అతని పనులు, వాటి ప్రభావం వినాలనుకొంటున్నాను. (1)
లోమశ ఉవాచ
యుధిష్ఠిరాసీన్నృపతిః సోమకో నామ ధార్మికః ।
తస్య భార్యాశతం రాజన్ సదృశీనామభూత్ తదా ॥ 2
లోమశుడు చెప్పాడు.
యుధిష్ఠిరా! సోమకుడనే రాజు ఉండేవాడు. అతడు ధార్మికుడు. అతడు వందమంది భార్యలు. అందరూ ఒకే స్థాయి వారు. (2)
స వై యత్నేన మహతా తాసు పుత్రం మహీపతిః ।
కంచిన్నాసాదయామాస కాలేన మహతా హ్యపి ॥ 3
చాలకాలం గొప్పగొప్ప ప్రయత్నాలు చేసినా అతని రాణులకు గర్భం కలుగలేదు. (3)
కదాచిత్ తస్య వృద్ధస్య ఘటమానస్య యత్నతః ।
జంతుర్నామ సుతస్తస్మిన్ స్త్రీశతే సమజాయత ॥ 4
సోమకుడు వృద్ధుడు అయిన పిదప ఒకానొక సమయంలో ప్రయత్నాలు ఫలించి నూరుగురు భార్యలకు ఒకడే కుమారుడు జంతువు అనేవాడు కలిగాడు. (4)
తం జాతం మాతరః సర్వాః పరివార్య సమాసతః ।
సతతం పృష్ఠతః కృత్వా కామభోగాన్ విశాంపతే ॥ 5
అతడు పుట్టిన పిదప రాణులందరు అతని చుట్టూ చేరి కామభోగాలను కల్పించాలని ఎల్లప్పుడు ప్రయత్నం చేసేవారు. (5)
తతః పిపీలికా జంతుం కదాచిదదశత్ స్ఫిచి ।
స దష్టో వ్యనదన్నాదం తేన దుఃఖేన బాలకః ॥ 6
ఒకానొకనాడు ఒక చీమ అతని కటిభాగంలో కుట్టింది. ఆ దుఃఖంతో బాలకుడు గుక్కపట్టి ఏడ్చాడు. (6)
తతస్తా మాతరః సర్వాః ప్రాక్రోశన్ భృశదుఃఖితాః ।
ప్రవార్య జంతుం సహసా స శబ్దస్తుములోఽభవత్ ॥ 7
తల్లులందరు అతని దుఃఖంచే అతని చుట్టూ మూగి ఆక్రోశించసాగారు. ఆరోదనతో గొప్ప కలకలం బయలుదేరింది. (7)
తమార్తనాదం సహసా శుశ్రావ స మహీపతిః ।
అమాత్యపర్షదో మధ్యే ఉపవిష్టః సహర్త్విజా ॥ 8
ఆ సమయంలో రాజు ఆస్థానంలో మంత్రి, పురోహితుల మధ్య సభలో ఉండి ఈ ఆర్తనాదం విన్నాడు. (8)
తతః ప్రస్థాపయామాస కిమేతదితి పార్థివః ।
తస్మై క్షత్తా యథావృత్తమ్ ఆచచక్షే సుతం ప్రతి ॥ 9
వింటూనే రాజు 'ఏమైంది' అని ద్వారపాలకుని తెలుసుకోమని పంపాడు. అతడు తిరిగి వచ్చి రాజకుమారుని వృత్తాంతాన్ని రాజుకు వినిపించాడు. (9)
త్వరమాణః స చోత్థాయ సోమకః సహ మంత్రిభిః ।
ప్రవిశ్యాంతఃపురం పుత్రమ్ ఆశ్వాసయదరిందమః ॥ 10
శత్రుతాపనుడైన సోమకుడు త్వరగా సభనుంచి బయటపడి, మంత్రులతో కలిసి, అంతఃపురానికి వచ్చి, కుమారుని సముదాయించాడు. (10)
సాంత్వయిత్వా తు తం పుత్రం నిష్క్రమ్యాంతఃపురాన్నృపః । 11
రాజా! కుమారుని ఊరడించి అంతఃపురం నుంచి బయటకు వచ్చి పురోహిత, మంత్రులతో కలిసి సభలో తిరిగి కూర్చున్నాడు. (11)
సోమక ఉవాచ
ధిగస్త్విహైకపుత్రత్వమ్ అపుత్రత్వం వరం భవేత్ ।
నిత్యాతురత్వాద్ భూతానాం శోక ఏవైక పుత్రతా ॥ 12
సోమకుడు పలికాడు - ఈ ప్రపంచంలో ఒక్క కుమారుడు ఉండటం తగినది కాదు. ఇంతకన్నా పుత్రులు లేకపోవటమే మంచిది. ప్రాణులకు ఒకే కుమారుడు ఉండడం నిత్యమూ, భయాన్ని, దుఃఖాన్నీ కలిగిస్తుంది. (12)
ఇదం భార్యాశతం బ్రహ్మన్ పరీక్ష్య సదృశం ప్రభో ।
పుత్రార్థినా మయా వోఢం న తాసాం విద్యతే ప్రజా ॥ 13
నేను బాగా ఆలోచించి, పుత్రార్థినై నూరుగురు భార్యలను వివాహమాడాను. కాని వారికి సంతానం కలుగలేదు. (13)
ఏకః కథంచిదుత్పన్నః పుత్రో జంతురయం మమ ।
యతమానాసు సర్వాసు కిం తు దుఃఖమతః పరమ్ ॥ 14
నా రాణులు సంతానం కోసం యత్నశీలలై ఉన్నారు. అయినా ఎలాగో వారికి ఈ ఒక్క కుమారుడు పుట్టాడు. ఇంతకన్న లోకంలో ప్రాణులకు దుఃఖం లేదు. (14)
వయశ్చ సమతీతం మే సభార్యస్య ద్విజోత్తమ ।
ఆసామ్ ప్రాణాః సమాయత్తా మమ చాత్రైకపుత్రకే ॥ 15
నాకు, నా రాణులకు యౌవనం గడచిపోయింది. మా ప్రాణాలు ఈ ఒకే ఒక్క కుమారునిపై లగ్నమయి ఉన్నాయి. (15)
స్యాత్తు కర్మ తథా యుక్తం పుత్రశతం భవేత్ ।
మహతా లఘునా వాపి కర్మణా దుష్కరేణ వా ॥ 16
నూరుగురు కుమారులు కలుగునట్లు ఆదేశించండి. అది గొప్పదైనా, చిన్నదైనా, అసాధ్యమయినా ఆచరిస్తాను. (16)
ఋత్వి గువాచ
అస్తి చైతాదృశం కర్మ యేన పుత్రశతం భవేత్ ।
యది శక్నోషి తత్ కర్తుమ్ అథ వక్ష్యామి సోమక ॥ 17
పురోహితుడు పలికాడు - నూరుగురు పుత్రులను పొంద గల ఒక యజ్ఞకర్మ ఉన్నది. అది నీకిష్టం అయితే దాన్ని వివరించి చెబుతాను. (17)
సోమక ఉవాచ
కార్యం వా యది వాకార్యం యేన పుత్రశతం భవేత్ ।
కృతమేవేతి తద్ విద్ధి భగవాన్ ప్రబ్రవీతు మే ॥ 18
సోమకుడు అన్నాడు - అది చేయ తగినది అయినా, తగనిది అయినా నూరుగురు పుత్రులు మాత్రం కలిగేదైతే ఆచరిస్తాను. నాకు చెప్పు. (18)
ఋత్విగువాచ
యజస్వ జంతునా రాజన్ త్వం మయా వితతే క్రతౌ ।
తతః పుత్రశతం శ్రీమద్ భవిష్యత్యచిరేణ తే ॥ 19
పురోహితుడు పలికాడు.
రాజా! జంతునితో యాగం చెయ్యి. నేను క్రతువు ప్రారంభిస్తాను. అందు పశువు జంతుడే. దీనివల్ల నీకు నూరుమంది కుమారులు పుడతారు. (19)
వపాయాం హూయమానాయాం ధూమమాఘ్రాయ మాతరః ।
తతస్తా సుమహావీర్యాన్ జనయిష్యంతి తే సుతాన్ ॥ 20
యజ్ఞసమయంలో జంతుడిని చంపి అతని శరీరంలోని వపను హోమం చేస్తే ఆ పొగను ఆఘ్రానించిన రాణులందరు గర్భవతులై పరాక్రమవంతులయిన కుమారులను కంటారు. (20)
తస్యామేవ తు తే జంతుః భవితా పునరాత్మజః ।
ఉత్తరే చాస్య సౌవర్ణం లక్ష్మ పార్శ్వే భవిష్యతి ॥ 21
మళ్ళీ జంతువు ఆమెకే కుమారుడుగా పుడతాడు. అతని ఎడమప్రక్కన బంగారు రంగు మచ్చ ఉంటుంది. (21)
ఇది శ్రీమహాభారతే వనపర్వణి తీర్థయాత్రాపర్వణి
లోమశతీర్థయాత్రాయాం జంతూపాఖ్యానే సప్త వింశత్యధికశతతమోఽధ్యాయః ॥ 127 ॥
శ్రీమహాభారతమున వనపర్వమున లోమశతీర్థయాత్రా పర్వమను ఉపపర్వమున జంతూపాఖ్యానమను నూట ఇరువది ఏడవ అధ్యాయము. (127)