వైశంపాయనుడు చెపుతున్నాడు.

"అప్పుడు భీమసేనుని అర్జునుని చూచి అమర్షపూరితులైన ఆ క్షత్రియులు అరణ్యంలో అతిభయంకరంగా కోలాహలం చేయసాగారు. (1)

ఆ నరశ్రేష్ఠుల ధ్వజాగ్రాలను చూచి ఉత్సాహం అంతరించిపోయిన దురాత్ముడు జయద్రథుడు రథంలో ఉన్న తేజోమూర్తి యాజ్ఞసేనితో ఇలా అన్నాడు. (2)

"సుకేశీ! ఇదిగో మహారథాలు ఐదు వస్తున్నాయి. ద్రౌపదీ! వారు నీ భర్తలని నేను అనుకొంటున్నాను. వారిని బాగా ఎరిగి ఉన్న నీవు రథస్థులైన ఆ పాండవులను గూర్చి వరుసగా నాకు తెలియచెప్పు". (3)

ద్రౌపది ఇలా సమాధానం చెప్పింది.

"మూఢుడా! ఆయువును హరించి వేసే అతిఘోరమైన కర్మను చేసి, ఇక ఆ మహాధనుర్ధారులను గురించి తెలుసుకొని ఏం చేస్తావు? ఇదిగో వీరులైన నా భర్తలు ఐదుగురు కూడివచ్చారు. ఇక యుద్ధంలో నీ పక్షంలోని వారెవరూ మిగలరు. (4)

తమ్ములతో కూడి ఉన్న ధర్మరాజును చూస్తున్న నాకు దుఃఖమూలేదు. నీ వలని భయమూ లేదు. చచ్చిపోబోతున్న నీకు నన్ను అడిగినది అంతా చెప్పడం ధర్మం. (5)

ధ్వజాగ్రమునందు - చక్కగా కట్టబడి మధురంగా మోగుతున్న నందోపనందకములనే మృదంగాలు కలవాడు; మేలిమిపసిమిచాయతో, సమున్నతమైన నాసిక, బక్కపలుచని శరీరంతో, విశాలమైన కన్నులు కలిగి ఉన్న ఇతడు కురువంశ శ్రేష్ఠుడుగా చెప్పబడుతూ ఉంటాడు. ఇతడే నాభర్త ధర్మసుతుడైన యుధిష్ఠిరుడు, ధర్మార్థాలను చక్కగా ఎరిగినవాడని తెలుసుకొని లోకులు ఇతనిని ఎప్పుడూ పనికట్టుకొని అనుసరిస్తూ ఉంటారు. (6,7)

ధర్మవర్తనుడైన నరపుంగవుడు తన్ను శరణు కోరివస్తే శత్రువునకయినా ప్రాణాలను ఇస్తాడు. మూర్ఖుడా! నీవు నీ మేలుకోసం ఆయుధాలు పక్కనపెట్టి, చేతులు జోడించి వేగంగా ఇతనిని శరణువేడు. (8)

అదిగో! నీవు చూస్తున్నావే, ఏపుగా ఎదిగిన మద్దిమాకులా మహాబాహువులతో, కనుబొమలు ముడివేస్తూ, పళ్లు కొరుకుతూ రథస్థుడై ఉన్న అతడు వృకోదరుడు, బలిష్ఠములైన, సుశిక్షితములైన, శక్తిమంతములైన ఆజానేయములయిన గుఱ్ఱాలు ఆ శూరుని రథాన్ని లాగుతున్నాయి. ఇతడు చేసే పనులు అతిమానుషములు కాబట్టి భీముడనే పేరు ఇతనికి పుడమిలో ప్రసిద్ధమయింది. (9,10)

ఇతనికి అపకారం చేసినవారు మిగలరు. ఇతడు వైరాన్ని ఎన్నడూ మర్చిపోడు. వైరం యొక్క అంతు తేల్చిగాని ఊరుకోడు. ఆ తరువాత కూడా పూర్తిగా శాంతించడు. (11)

ఆ కనిపించే వీరపురుషుడు ధనంజయుడనే పేరుగల నాభర్త. అతడు ధనుర్ధరులలో అగ్రగణ్యుడు. ధైర్యశాలి. యశస్వి, జితేంద్రియుడు, వృద్ధులను సేవించేవాడు. యుధిష్ఠిరునికి తమ్ముడు, శిష్యుడూ కూడా. అతడు కామలోభాలకులోనైగాని, భయం చేతగాని తన ధర్మాన్ని ఎన్నడూ విడువడు. క్రూరకృత్యాన్ని ఎన్నడూ చేయడు. అగ్నితుల్యమైన తేజస్సు కల ఈ కుంతీసుతుడు శత్రువులను ఎదిరిస్తాడు, సంహరిస్తాడు. (12,13)

సమస్త ధర్మార్థాలను నిశ్చింతగా ఎరిగి, భయాతురుల భయాన్ని పోగొట్టే, బుద్ధిమంతుడు, ఈ భూమిపైన ఉత్తమరూపం గలవానిగా పేరెన్నికగన్నవాడు, తన అన్నలను సేవించేవాడు, వారికి ప్రాణాధికుడైనవాడు, పాండవులందరిచేత రక్షింపబడుతూ ఉండేవాడు అదిగో ఆ వీరుడే నకులుడు, నాభర్త. (14 1/2)

ఖడ్గవిద్యలో ఆరితేరినవాడు, చిత్రమైన లాఘవమైన హస్తవిన్యాసాలు చూపేవాడు, మిక్కిలి బుద్ధిమంతుడు, అద్వితీయ వీరుడు అయినవాడు ఆ సహదేవుడు. మూఢప్రాణీ! దైత్యసేనలో ఇంద్రునివలె యుద్ధంలో అతడు పరాక్రమించడం నీవు నేడు చూస్తావు. అతడు శూరుడు, కృతాస్త్రుడు, మతిమంతుడు, మనస్వి, యుధిష్ఠిరమహారాజుకు ప్రియం చేసేవాడు. (15,16)

ఇతడు సూర్యచంద్రులతో సమానమైన తేజస్సు కలవాడు. అందరికంటె చిన్నవాడు, పాండవులకు ప్రీతిపాత్రుడు, బుద్ధిలో ఇతనికి సాటిరాగలవారు లేరు. మాటనేర్పరి. సత్పురుషుల మధ్య నిశ్చితజ్ఞానం కలవాడని పేరొందినవాడు. (17)

శూరుడు, అమర్షణశీలుడు, ధీమంతుడు, ప్రాజ్ఞుడు అయిన ఈ సహదేవుడు నాభర్త. ప్రాణాలనైనా విడుస్తాడు, అగ్నిలోనైనా దూకుతాడు గాని ధర్మబాహ్యంగా మాత్రం మాటలాడడు. ఎప్పుడూ క్షత్రధర్మరతుడై, మనస్వియై ఉంటాడు. ఈ వీరపురుషుడు కుంతికి ప్రాణాల కంటె మిక్కిలి ఇష్టమైనవాడు. (18 1/2)

సముద్రమధ్యంలో తిమింగిలపు తోక చేత బ్రద్ధలయిన రత్నాల ఓడవలె యుద్ధంలో పాండుపుత్రుల చేత యోధులందరూ చనిపోయి ఛిన్నాభిన్నమైన నీ ఈ సేనను నీవు చూస్తావు. (19 1/2)

నేను వర్ణించిన ఇటువంటి పాండుపుత్రులను అవమానించి నీవు ఈ నీచకర్మానికి ఒడిగట్టావు. వీరివలన నీ శరీరం తపించకుండా తప్పించుకుంటే బ్రతికిఉండగానే నీవు పునర్జన్మ పొందినట్లు కాగలదు." (20)

వైశంపాయనుడు చెపుతున్నాడు - ఇంతలోనే ఆ పంచపాండవులు పంచేంద్రులవలె పరాక్రమించి భయంతో చేతులు జోడించిన కాల్బలాన్ని వదిలి, కుపితులై, అన్నివైపుల నుండి అడ్డుకొని రథగజతురగసైన్యాన్ని బాణవర్షంతో అంధకారమయంగా చేశారు. (21)

ఇది శ్రీమహాభారతమున వనపర్వమున ద్రౌపదీహరణపర్వమను ఉపపర్వమున ద్రౌపదీవాక్యమను రెండువందల డెబ్బదియవ అధ్యాయము. (270)